Tablica upamiętniająca ofiary Flugplatzu - niemieckiego obozu z czasów II wojny światowej w Lublinie, fot. PAP/Wojciech Pacewicz
Historię obozu pracy oraz getta dla Żydów utworzonych przez Niemców w czasie II wojny światowej w Lublinie, przypomniało Muzeum na Majdanku podczas zorganizowanego w sobotę (12 kwietnia) spaceru z przewodnikiem. Obóz i getto mieściły się na terenie obecnej dzielnicy Bronowice; zostało po nich niewiele śladów.
"To mało znana historia, ponieważ po obozie pracy Flugplatzu i po getcie na Majdanie Tatarskim nie zostało nic lub prawie nic” – powiedział PAP przewodnik z Muzeum na Majdanku Marek Duda.
Spacer z przewodnikiem po terenie obecnej dzielnicy Bronowice dotyczył historii miejsc, gdzie w czasie okupacji niemieckiej funkcjonowały obóz pracy oraz getto dla Żydów.
Flugplatzem nazywano obóz pracy utworzony przez okupacyjne władze niemieckie na terenie przedwojennego lotniska (Flugplatz po niemiecku znaczy lotnisko). Obóz zlokalizowano na terenie dawnej Lubelskiej Wytworni Samolotów, która powstała w 1936 r. po upaństwowieniu Zakładów Mechanicznych E.Plage i T.Laśkiewicza. Fabryka we wrześniu 1939 roku została zbombardowana przez Niemców. Zachowane hangary i budynki (z których nieliczne przetrwały do dziś) stały się częścią infrastruktury obozu pracy.
Miejsce to pełniło różne funkcje – m.in. jako obóz jeniecki, stajnie i kwatery 2 Pułku Kawalerii SS, magazyny odzieży, funkcjonowały też Zakłady Odzieżowe SS. Szczególną rolę Flugplatz pełnił w logistycznej machinie akcji "Reinhardt" - czyli zaplanowanej zagładzie Żydów na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Więźniowie obozu, zbudowanego w sąsiedztwie torów kolejowych, pracowali tu przy sortowaniu, czyszczeniu, naprawie i wysyłce do Rzeszy mienia zrabowanego Żydom zamordowanym w obozach zagłady w Bełżcu, Treblince i Sobiborze. W obozie osadzano przede wszystkim Żydów z różnych państw. Więźniowie Flugplatzu masowo umierali wskutek wycieńczającej pracy, nieludzkich warunków bytowych oraz bestialstwa SS-manów.
Obecnie na terenie gdzie były baraki obozowe w okolicy ul. Wrońskiej są bloki mieszkalne i galerie handlowe.
Na terenie obecnej dzielnicy Bronowice w okresie okupacji niemieckiej w kwietniu 1942 r. utworzono getto na Majdanie Tatarskim. W przeciwieństwie do getta na Podzamczu, gdzie znajdowała się dzielnica żydowska – Majdan Tatarski to była osada na peryferiach Lublina zamieszkiwana przez chrześcijańską ludność polską, która została wyrzucona ze swoich domów, a w to miejsce Niemcy utworzyli getto dla Żydów. Jego granice, otoczone drutem kolczastym, wyznaczały ulice Majdanek, Majdan Tatarski i Gromadzka. Do getta tego przeniesiona została część Żydów zdolnych do pracy po likwidacji getta na Podzamczu.
„Trudno wyobrazić siebie tragedię tych ludzi, którzy przetrwali pierwszą fazę zagłady, a niemieccy naziści oszukiwali ich, że trafiają do +wzorcowego getta+ i są już bezpieczni. To getto po kilku miesiącach zostało zlikwidowane, a ci ludzie zamordowani” – powiedział Duda. Getto likwidowano etapami do listopada 1942 r.
Po getcie na Majdanie Tarskim do obecnych czasów nie przetrwało nic. Obecnie są tam osiedla mieszkaniowe, a istnienie getta upamiętniają specjalne betonowe płyty z informacją o historii i znaczeniu tego miejsca.
Od likwidacji getta na Podzamczu w Lublinie w nocy z 16 na 17 marca 1942 r. rozpoczęła się akcja "Reinhardt". Pierwszy transport ok. 1,4 tys. osób wywieziono stąd do obozu zagłady w Bełżcu - jednego z trzech głównych ośrodków zagłady Żydów podczas akcji „Reinhardt”. W obozie tym, funkcjonującym od marca do grudnia 1942 r., hitlerowcy zamordowali ok. 450 tys. Żydów - przede wszystkim z Polski, ale też z Niemiec, Austrii, Czech i Słowacji. Kolejnymi miejscami eksterminacji były obozy w Treblince, gdzie zamordowano ok. 900 tys. osób, oraz w Sobiborze, gdzie zginęło ok. 170 tys. ludzi. Akcja zakończona została 3 i 4 listopada 1943 r. masową egzekucją Żydów (pod nazwą "Erntefest", tzn. "Dożynki"), kiedy w obozie na Majdanku w Lublinie hitlerowcy zastrzelili jednego dnia ponad 18 tys. Żydów, a kolejne 24 tys. zamordowano w innych obozach - w Poniatowej i Trawnikach.
W sumie podczas akcji "Reinhardt" prowadzonej w Generalnym Gubernatorstwie od marca 1942 r. do listopada 1943 r. Niemcy wymordowali około 2 mln Żydów z Polski i innych krajów europejskich. Sztab Akcji znajdował się w Lublinie.
Niemiecki obóz koncentracyjny na Majdanku istniał od października 1941 r. do lipca 1944 r. Spośród prawdopodobnie 130 tys. osób, które przeszły przez Majdanek, na skutek głodu, chorób, pracy ponad siły, a także w egzekucjach i komorach gazowych życie straciło tu około 80 tys. osób. 60 tys. z nich to byli Żydzi przywożeni do obozu z całej Europy.
W listopadzie 1944 r. utworzono tu Państwowe Muzeum na Majdanku, które powstało jako pierwsze na świecie muzeum upamiętniające ofiary II wojny światowej.
Sobotni spacer śladami Flugplatzu i żydowskiego getta na Majdanie Tatarskim w Lublinie zorganizowało Muzeum na Majdanku w ramach Dnia Pamięci o Holokauście obchodzonego w Polsce 19 kwietnia, w rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim.(PAP)
ren/ aszw/
