Andriej Sacharow. Źródło: Wikimedia Commons
W Rosji mija „stulecie Sacharowa” - pisze niezależna „Nowaja Gazieta” w piątek, gdy przypada setna rocznica urodzin Andrieja Sacharowa - wybitnego rosyjskiego fizyka, laureata pokojowego Nobla, dysydenta i obrońcy praw człowieka.
"Cóż o nim pamiętamy? Wynalazca bomby wodorowej, +wróg władzy radzieckiej+, nieugięty zesłaniec" - pisze niezależna gazeta w piątkowym wydaniu w większości poświęconym postaci Sacharowa. Przekonuje, że postać ta wykracza poza "wspomnienia i obrazy", bo "dziś, w czasie kryzysu i wszechobecnej rewizji wartości" Sacharow i jego idee "stają się na nowo aktualne".
Jako jedną z głównych tez Sacharowa "Nowaja Gazieta" wymienia przekonanie o tym, że los ludzkości jest wspólny i wobec tego jednolite i niepodzielne są prawa wszystkich ludzi. "Trudno wyobrazić sobie myśl bardziej aktualną dzisiaj, gdy +realpolitik+ co chwila popada w konflikt z podstawowym przestrzeganiem praw człowieka" - zauważa gazeta.
"Cóż o nim pamiętamy? Wynalazca bomby wodorowej, +wróg władzy radzieckiej+, nieugięty zesłaniec" - pisze niezależna gazeta w piątkowym wydaniu w większości poświęconym postaci Sacharowa. Przekonuje, że postać ta wykracza poza "wspomnienia i obrazy", bo "dziś, w czasie kryzysu i wszechobecnej rewizji wartości" Sacharow i jego idee "stają się na nowo aktualne".
Zastrzega, że Sacharow nie był "bezwarunkowym bohaterem" i niekiedy się mylił, a więc był "człowiekiem takim jak my"; Sacharow to nie "idol", a "rozmówca, z którym można i warto się spierać". "Odpowiedzi, a przede wszystkim pytania Sacharowa powinny być częścią dyskusji o naszym dniu dzisiejszym" - konkluduje "Nowaja Gazieta".
Przed setną rocznicą urodzin Sacharowa powstały w Rosji dwa filmy dokumentalne, z których jeden - "Sprawa Sacharowa" - zostanie pokazany przez telewizję państwową Kanał 1. po północy z piątku na sobotę.
Pod koniec 2020 roku prezydent Władimir Putin mówił, że w Moskwie może pojawić się pomnik Sacharowa, ale później sprawy tej nie poruszano publicznie.
W Moskwie w czwartek otwarta została wystawa "Sacharow. Nowy Wiek" poświęcona wydarzeniom z jego życia, które sprawiły, że przeszedł drogę od świata nauki do działalności na rzecz obrony praw człowieka. Działające w Moskwie Centrum Sacharowa, które co roku organizuje rocznicowe wydarzenia, tegoroczne obchody poświęca więźniom politycznym. Władze Rosji uznały Centrum Sacharowa za organizację pozarządową "pełniącą funkcje zagranicznego agenta". Centrum zamierzało w maju br. ustawić na jednym z moskiewskich bulwarów plenerową wystawę fotografii Sacharowa, ale władze Moskwy nie wydały na nią zgody.
Obchody odbędą się także w Niżnym Nowogrodzie - mieście, w którym Sacharow żył na zesłaniu w latach 1980-86 (wówczas Niżny Nowogród nosił nazwę Gorki). Jak podało w piątek radio Echo Moskwy, pracownicy muzeum zorganizowanego w dawnym mieszkaniu Sacharowa niepokoją się losem tej placówki, bo traci ona personel i przestrzeń magazynową.
Sacharow nazywany był sumieniem Rosji. W konflikcie z władzami radzieckimi uznany naukowiec znalazł się w latach 50., gdy zaczął kwestionować liczbę przeprowadzanych wybuchów jądrowych i wskazywał na szkodliwe skutki takich prób.
Sacharow nazywany był sumieniem Rosji. W konflikcie z władzami radzieckimi uznany naukowiec znalazł się w latach 50., gdy zaczął kwestionować liczbę przeprowadzanych wybuchów jądrowych i wskazywał na szkodliwe skutki takich prób.
Występował też w obronie dysydentów więzionych za swoje przekonania. Stanął po stronie Żydów, którym odmawiano prawa do emigracji, jak i katolickich księży na Litwie prześladowanych przez władze. W 1966 roku podpisał list działaczy kultury przeciwko rehabilitacji Józefa Stalina. W 1970 roku był jednym z założycieli Moskiewskiego Komitetu Praw Człowieka. Apelował o zniesienie kary śmierci, umożliwienie prawa do emigracji, występował przeciwko przymusowemu "leczeniu" dysydentów w szpitalach psychiatrycznych.
30 lat temu wrócił z zesłania Andriej Sacharow
Za protesty przeciwko agresji ZSRR na Afganistan został - wraz z żoną, Jeleną Bonner - zesłany 22 stycznia 1980 roku do miasta Gorki. Władze pozbawiły go wszystkich nagród i odznaczeń państwowych. Na zesłaniu, żyjąc w warunkach niemal całkowitej izolacji, przeprowadził trzy długotrwałe głodówki. Zesłanie uchylił w roku 1986 ówczesny przywódca ZSRR, twórca pieriestrojki Michaił Gorbaczow.
Po powrocie do Moskwy Sacharow odmówił ponownego przyjęcia odebranych mu wcześniej nagród państwowych do czasu rehabilitacji wszystkich prześladowanych za przekonania przez władze radzieckie. Stanowczo domagał się demokratyzacji ZSRR i przekształcenia tego państwa w dobrowolny związek wolnych republik. Nie dożył rozpadu ZSRR. Zmarł 4 grudnia 1989 roku w wieku 68 lat.
Po powrocie do Moskwy Sacharow odmówił ponownego przyjęcia odebranych mu wcześniej nagród państwowych do czasu rehabilitacji wszystkich prześladowanych za przekonania przez władze radzieckie. Stanowczo domagał się demokratyzacji ZSRR i przekształcenia tego państwa w dobrowolny związek wolnych republik. Nie dożył rozpadu ZSRR. Zmarł 4 grudnia 1989 roku w wieku 68 lat.
Z Moskwy Anna Wróbel (PAP)
awl/ akl/
