Warszawa, 07.06.2023. Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński (3P) oraz minister stanu ds. kultury i mediów Niemiec Claudia Roth (L) podczas spotkania w siedzibie ministerstwa w Warszawie. Fot. PAP/P. Nowak
Kwestie restytucji polskich dóbr kultury i odszkodowań za straty poniesione przez Polskę w czasie II wojny światowej były, jak przekazał wicepremier i minister kultury Piotr Gliński, wśród tematów jego spotkania z minister ds. kultury i mediów Niemiec Claudią Roth.
Gliński relacjonował na konferencji prasowej, że środowa rozmowa z Roth w Warszawie skoncentrowała się wokół kwestii restytucji dóbr kultury. Przypomniał, że w czasie II wojny światowej Polska straciła ponad 500 tys. ruchomych dóbr kultury, z których - jak zaznaczył - większość stanowiły "rzeczy zrabowane w sposób systematyczny przez okupanta niemieckiego". Podkreślił, że wiele z tych dóbr kultury znajduje się nadal na terenie Niemiec.
"Prowadzimy 20 procesów restytucyjnych na terenie państwa niemieckiego. Nie wszystkie są łatwe i nie wszystkie prowadzą do szczęśliwego finału" - zauważył wicepremier.
Przypomniał w tym kontekście przypadek nieodzyskanego obrazu Kandinsky’ego, który pojawił się w Niemczech na aukcji i nie jest stratą wojenną, jako że został skradziony w latach 80. z polskiego muzeum.
Podkreślił, że niemieckie prawo w obecnym kształcie bardzo utrudnia proces restytucji. "Prawo niemieckie stosuje przedawnienie po 30 latach, także w stosunku do skradzionych dóbr kultury i strat wojennych" - zaznaczył Gliński.
Suma strat przekracza 6 bilionów złotych – raport o polskich stratach wojennych
Dodał, że resort kultury od dawna apeluje i rozmawia z Niemcami, "aby to prawo, które jest niezgodne z regulacjami europejskimi i międzynarodowymi konwencjami dotyczącymi zwrotu zrabowanych dzieł sztuki i strat wojennych, zostało zmienione".
Jak zaznaczył, "w umowie koalicyjnej obecnego rządu był zapis o zmianie tego prawa, ale do dzisiaj nie zostało ono zmienione".
Według Glińskiego, drugim tematem poruszanym na spotkaniu była kwestia odszkodowań wojennych od Niemiec na rzecz Polski za zniszczenia i ofiary poniesione przez nasz kraj w czasie II wojny światowej.
Podkreślił, że tu różnice stanowisk pomiędzy rządami polskim i niemieckim "są diametralne". "Minister kultury Roth w obu tych przypadkach argumentowała, że jej resort nie jest głównym prowadzącym te sprawy i że kompetencje dotyczące restytucji znajdują się w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, a kompetencje dotyczące odszkodowań wojennych - także w Ministerstwie Spraw Zagranicznych i w Ministerstwie Sprawiedliwości, jeśli chodzi o zmianę prawa niemieckiego".
Szef MKiDN zwrócił uwagę, że "były to pierwsze rozmowy bilateralne ministrów kultury Polski i Niemiec od około 10 lat". "Po tej godzinnej rozmowie umówiliśmy się na kontynuację dyskusji, ponieważ problemów jest tak wiele, że obie strony są odpowiedzialne za ich rozwiązywanie" - zaznaczył wicepremier.
Minister kultury przekazał, że poruszono także kwestię pomnika polskich ofiar w Berlinie. "Od 20 lat toczy się dyskusja na temat budowy miejsca, czy też jakiegoś upamiętnienia, które odnosiłoby się do polskich ofiar II wojny światowej, bo takiego upamiętnienia w Berlinie nie ma. Niestety wciąż nie ma konkluzji jeżeli chodzi o ten projekt, a ostatnio obecny (niemiecki) rząd zmienił jego koncepcję" - powiedział Gliński.
Podkreślił, że ta zmiana budzi jego niepokój, ponieważ ta nowa koncepcja "idzie w kierunku budowy domu spotkań polsko-niemieckich pamięci tysiącletniej, a nie bezpośredniego upamiętnienia ofiar". Wskazał, że koncepcja upamiętnienia ofiar II wojny światowej była potwierdzana uchwałami Bundestagu, a teraz strona niemiecka tę koncepcję zmienia. Minister Kultury wyraził nadzieję, że będzie jeszcze okazja, by sprawę omówić i wyjaśnić. (PAP)
Autor: Olga Łozińska
oloz/ wni/ aszw/ par/
