Prezydent Andrzej Duda. Fot. PAP/Ł. Gągulski
W związku z 230. rocznicą uchwalenia Konstytucji 3 Maja prezydent Andrzej Duda napisał w dziennik „El Independiente”, że jest to epokowe dzieło prawodawcze, uchwalone przez Sejm Wielki Obojga Narodów. Artykuł opatrzono tytułem: „3 maja – fiesta polska i europejska„.
Andrzej Duda podkreślił, że Konstytucja 3 Maja to pierwsza w Europie i druga na świecie nowoczesna ustawa zasadnicza, a dziedzictwo Konstytucji, zawarta w niej myśl ustrojowa i wolnościowa wraz z demokratycznym przesłaniem "jest ogromnie ważną częścią dorobku europejskiego i powinna być świętem całej współczesnej Europy".
Prezydent przypomniał, że pierwsza na świecie konstytucja amerykańska była odpowiedzią na wyzwania historii, podobnie twórcy Konstytucji 3 maja z 1791 r. odnosili się do konkretnej sytuacji politycznej i społecznej - ustawa miała dać państwu siłę, aby mogło skutecznie przeciwstawić się wrogim działaniom sąsiednich mocarstw, które chciały zdominować Rzeczpospolitą.
"To z Europy Środkowo–Wschodniej, będącej wspólnym domem narodów i kultur, płynęły nowoczesne, wizjonerskie i prekursorskie rozwiązania, a dzisiejszy jubileusz jest okazją do przywołania tej chlubnej tradycji ustrojowej – rządów prawa, demokracji i parlamentaryzmu "– podkreślił Duda dodając, że "jest to ważna część naszej tożsamości".
Prof. A. Chwalba: zmiany, które w Rzeczypospolitej dokonały się w latach 1788–1790, były znakomite
"Król od 1573 r. był wybierany w drodze wyborów powszechnych przez ogół szlachty, stanowiącej ok. 10 proc. społeczeństwa. Akt konfederacji warszawskiej z 1573 r. do dziś uważany jest za pomnik tolerancji religijnej. Samo ustanowienie w 1569 r. wspólnego państwa Polaków i Litwinow, Rzeczpospolitej Obojga Narodów, stworzonego na zasadzie dobrowolnej i równoprawnej unii – stanowiło fenomen w ówczesnej Europie, który dziś można uznać za pierwowzór obecnej Unii Europejskiej" – stwierdził.
Prezydent podkreślił, że Konstytucja 3 Maja przekształciła XVIII-wieczną Rzeczpospolitą w monarchię konstytucyjną, opartą na trójpodziale władz i gwarantującą obywatelom opiekę państwa. "Ta nowatorska reforma stanowiła efekt procesu politycznego, a nie krwawej rewolucji" - zaznaczył.
Wskazał, że dziedzictwo Konstytucji 3 maja jest nieodłączną częścią dorobku europejskiego. "Została przywołana podczas obchodów 50. rocznicy Traktatów Rzymskich, jako jedno z pierwszych źródeł idei Unii Europejskiej" - przypomniał. "Także dziś można czerpać z jej ideowych założeń w kształtowaniu integracji europejskiej" - ocenił.
Prezydent odniósł się do zasady: "Wszelka władza społeczności ludzkiej początek swój bierze z woli narodu" i wskazał na "deficyt demokracji w UE" oraz "niedoskonale artykułowanie obywatelskiego przedstawicielstwa w kierowaniu decyzjami UE" jako jedno z najważniejszych wspólnych wyzwań.
Odniósł się także do poszukiwań możliwości pogodzenia tradycji z nowoczesnością - "Konstytucja 3 maja była połączeniem myśli Oświecenia z kultywowaniem wartości chrześcijańskich, uznawanych za fundament jedności Europy - podkreślił. - Kierowała się zasadami, które do dziś traktujemy jako podwaliny europejskiej cywilizacji - poszanowaniem godności ludzkiej, wolności, równości i solidarności".
Z Saragossy Grażyna Opińska (PAP)
