Przed Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi stanęła ławeczka z postacią Haliny Szwarc-Kłąb. Łodzianka w latach 1939–1945 była agentką wywiadu Polskiego Państwa Podziemnego, a po wojnie profesorem nauk medycznych i pomysłodawczynią Uniwersytetu Trzeciego Wieku.
Ławeczka z postacią Haliny Szwarc-Kłąb nieprzypadkowo stanęła przed siedzibą Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi przy ulicy Gdańskiej 13. W budynku tym, będącym w okresie okupacji więzieniem, w 1944 roku osadzona została przez niemieckie władze młoda agentka wywiadu.
"Czy można sobie wyobrazić, że 17-latka zbiera tajne informacje i pisze raporty dla podziemia na biurku gestapowca? A tak się działo w przypadku młodziutkiej Haliny. Działała w świecie tajnych operacji wywiadowczych, w strategicznym wywiadzie Armii Krajowej. Zdobywała informacje dla RAF-u o celach wojskowych w porcie w Hamburgu. Dla sztabowców alianckich rewelacją były jej informacje o stratach, jakie ponosiły wielkie jednostki armii niemieckiej na froncie wschodnim, zdobyte podczas pracy w medycznym archiwum berlińskim. Miała stalowe nerwy i była silna, potrafiła przetrwać tortury i więzienie, a tylko przysłowiowy łut szczęścia uchronił ja od rozstrzelania" - powiedziała wiceprezydent Łodzi Małgorzata Moskwa-Wodnicka podczas uroczystego odsłonięcia pomnika, które odbyło się w środę.
Upamiętniając Halinę Szwarc-Kłąb, władze miasta chciały wezwać do kultywowania pamięci o wszystkich kobietach, które jako żołnierze wzięły udział w II wojnie światowej i walczyły o niepodległą Polskę z bronią w ręku, ratując rannych czy działając na tajnym froncie.
Dodała też, że upamiętniając Halinę Szwarc-Kłąb władze miasta chciałyby wezwać do kultywowania pamięci o wszystkich kobietach, które jako żołnierze wzięły udział w II wojnie światowej i walczyły o niepodległą Polskę z bronią w ręku, ratując rannych, czy działając na tajnym froncie.
Podziękowanie inicjatorom i wykonawcom rzeźby złożył prof. Andrzej Szwarc, syn Haliny Szwarc-Kłąb.
"Mama miała ogromne zasługi zarówno wojenne i cywilne. Była dzielnym żołnierzem, ale też wielkim społecznikiem. Pod koniec życia uznała, że trzeba napisać i opublikować pamiętniki. Wcześniej niechętnie wracała do czasów wojny, jedynie, by wspominać swoich przyjaciół z okresu konspiracji. Była bowiem osobą niesłychanie skromną. Kładła jednak nacisk na to, by pamięć i szacunek był należny tym, którzy oddali swoje życie za ojczyznę" - podkreślił.
Halina Szwarc-Kłąb urodziła się 5 maja 1923 roku w Łodzi. Nauki pobierała w prestiżowym łódzkim Gimnazjum Żeńskim Humanistycznym Heleny Miklaszewskiej. Po wybuchu II wojny światowej rozpoczęła działalność konspiracyjną już w 1939 r. Była łączniczką i kolporterką prasy konspiracyjnej.
Brała udział w akcji "N" - z polecenia dowództwa nauczyła się jęz. niemieckiego i podpisała volkslistę. Od 1943 r. skierowana została do wywiadu na terenie Niemiec, w ramach działań komórki Oddziału II Okręgu Łódzkiego Armii Krajowej. Pierwsze zadania w wywiadzie realizowała w Kaliszu, później - w Wiedniu, Hamburgu, Berlinie i Monachium. Jej raporty przyczyniły się m.in. do zbombardowania celów wojskowych w Hamburgu, za co otrzymała angielski brązowy Krzyż Zasługi.
Polskie Państwo Podziemne
W maju 1944 r. została aresztowana w Łodzi i osadzona w więzieniu przy ul. Gdańskiej 13. Poddawano ją okrutnym torturom. Została skazana na karę śmierci. W niemieckim więzieniu przebywała do stycznia 1945 r. Udało jej się zbiec w czasie ewakuacji aresztu.
W okresie stalinowskim prześladowana była za działalność w Armii Krajowej. Mimo szykan władz zaangażowała się w pracę naukową, którą realizowała w Poznaniu i w Warszawie. Popularyzowała ideę edukacji i aktywnego życia seniorów. W Warszawie stworzyła pierwszy w Polsce Uniwersytet Trzeciego Wieku, który obecnie nosi jej imię.
W 2000 roku otrzymała Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 28 maja 2002 roku w Warszawie - została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim. W Łodzi upamiętniona została wcześniej tablicą umieszczoną w murze dawnego więzienia na Radogoszczu, a także muralem na ścianie kamienicy przy ul. Organizacji "WiN".
Autorem projektu rzeźby Haliny Szwarc-Kłąb jest absolwent łódzkiej ASP dr Marcin Mielczarek. Ławeczka stanęła przed siedzibą łódzkiego muzeum dzięki środkom Urzędu Miasta Łodzi oraz Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku w ramach programu "Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej 2021", którego realizatorem jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.(PAP)
Autorka: Agnieszka Grzelak-Michałowska
agm/ pat/
