Rzeszów włącza się w obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Będą uroczystości na pl. Cichociemnych i spacer edukacyjny.
W piątek, 24 marca, przypada Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod niemiecką okupacją. W Rzeszowie, o godzinie 12., przed kamieniem pamięci Michała Stasiuka, władze miasta oraz przedstawiciele Instytutu Pileckiego, złożą kwiaty i zapalą znicze.
Michał Stasiuk został zamordowany przez Niemców za pomoc kilkudziesięciorgu Żydom ukrywającym się w podziemiach rzeszowskiego Rynku. W listopadzie ubiegłego roku, na Placu Cichociemnych, odsłonięto kamień z tablicą poświęconą Stasiukowi. Tym samym został on 72. ofiarą upamiętnioną w ramach programu „Zawołani po imieniu”, poświęconego tym, którzy w czasie niemieckiej okupacji za pomoc skazanym na zagładę Żydom stracili życie. Trzy lata wcześniej, Instytut Yad Vashem przyznał Stasiukowi tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.
Prezydent: bohaterstwo rodziny Ulmów jest symbolem, a pamięć o nich będzie trwać
Z kolei w niedzielę, 26 marca, odbędzie się dwugodzinny spacer edukacyjny inspirowany historią okupacyjną, która rozegrała się w piwnicach pod płytą rzeszowskiego Rynku. „Nakreślimy burzliwe dzieje Rzeszowa okresu wojny i okupacji niemieckiej, tragicznego położenia przedstawicieli społeczności żydowskiej, ale też mechanizmów ukrywania się Żydów w najbliższej sąsiedztwie rzeszowskiego Rynku, z wykorzystaniem piwnic pod posesjami stojących tam kamienic, by uniknąć Holokaustu” – zapowiadają organizatorzy spaceru, czyli Rzeszowskie Piwnice oraz Instytut Pileckiego.
Przed wojną Żydzi stanowili ok. 40 procent ludności Rzeszowa. Niemcy, już w pierwszych miesiącach od zajęcia Rzeszowa, rozpoczęli prześladowania zmierzające do całkowitej likwidacji żydowskich mieszkańców. Pod koniec grudnia 1941 roku utworzyli getto, do którego sukcesywnie przesiedlali Żydów z okolicznych miast i wsi.
Na początku lipca 1942 roku, w ramach Aktion Reinhardt, getto zlikwidowano, a większość ofiar zamordowana w obozie zagłady w Bełżcu. Niemcy pozostawili jedynie robotników w przymusowych obozach pracy, jednak wiosną 1943 roku także oni zaczęli być mordowani.
Kilkoro Żydów z obozu pracy na Lisiej Górze zdecydowało się na ucieczkę. Byli wśród nich m.in. Natan Berliner, Bernard (Jesechiel) Kleinminc i jego matka. Ukryli się w podziemiach rzeszowskiego Rynku – w przypominającym labirynt systemie piwnic i korytarzy. Nazwali to miejsce „Bunkrem”. Ostatecznie w podziemiach schronienie znalazło prawie 40 osób.
autorka: Agnieszka Lipska
al/ dki/
