Źródło: Muzeum Sarkandrowskiego w Skoczowie
W sobotę w mieszczącym się w katowickiej katedrze Panteonie Górnośląskim umieszczone zostaną trzy nowe biogramy. Jedną z uhonorowanych w ten sposób osób jest prof. Józef Buzek, współautor Konstytucji Marcowej i pierwszy szef Głównego Urzędu Statystycznego, stryjeczny dziadek prof. Jerzego Buzka.
Oprócz Józefa Buzka w Panteonie Górnośląskim znajdą się od soboty Ludwik Konarzewski senior i jego syn Ludwik Konarzewski junior – artyści rodem z Istebnej niedaleko Cieszyna, autorzy wielu rzeźb, obrazów i polichromii, a także pomników. O umieszczenie wszystkich tych trzech osób w Panteonie Górnośląskim zabiegał Jakub Staroń, kierownik Muzeum Sarkandrowskiego w Skoczowie.
Utworzony w 2022 roku z inicjatywy ówczesnego metropolity katowickiego abp. Wiktora Skworca Panteon Górnośląski mieści się w podziemiach tamtejszej katedry Chrystusa Króla i jest rodzajem muzeum poświęconego osobom najbardziej zasłużonym dla tego regionu z ostatnich dwóch stuleci.
Do tej pory miejscem w Panteonie Górnośląskim uhonorowano ich ponad dwieście: duchownych (przede wszystkim katolickich, ale także protestanckich), artystów (m.in. Henryka Mikołaja Góreckiego i Wojciecha Kilara, a po apelach ze strony różnych górnośląskich środowisk niedawno również Kazimierza Kutza), polityków (np. Wojciecha Korfantego i skonfliktowanego z nim sanacyjnego wojewodę Michała Grażyńskiego), społeczników oraz naukowców.
Oprócz Józefa Buzka w Panteonie Górnośląskim znajdą się od soboty Ludwik Konarzewski senior i jego syn Ludwik Konarzewski junior – artyści rodem z Istebnej niedaleko Cieszyna, autorzy wielu rzeźb, obrazów i polichromii, a także pomników.
Od otwarcia placówki lista osób uhonorowanych miejscem w Panteonie Górnośląskim jest sukcesywnie powiększana na podstawie wniosków składanych przez przedstawicieli różnych środowisk – np. lekarskich i kulturalnych.
Jak w rozmowie z PAP powiedział Jakub Staroń, okazją do uhonorowania Józefa Buzka jest niedawna 150. rocznica urodzin tego polityka i naukowca.
Józef Buzek przyszedł na świat w chłopskiej luterańskiej rodzinie na terenie dzisiejszego Trzyńca. Po prawniczych studiach w Krakowie i Wiedniu pokonywał kolejne szczeble kariery naukowej na Uniwersytecie we Lwowie, osiągając przed końcem I wojny światowej tytuł profesora i stanowisko dziekana Wydziału Prawa.
Aktywność zawodową łączył z działalnością polityczną – od 1905 roku związany był z endecją i z jej poparciem aż do końca I wojny światowej zasiadał w austriackiej Radzie Państwa i był w niej wiceprzewodniczącym Koła Polskiego.
Konstytucja marcowa
Od momentu odzyskania przez Polskę niepodległości został posłem na Sejm RP i zaangażował się w opracowanie projektu konstytucji. Jak w rozmowie z PAP przypomina Jakub Staroń, Józef Buzek główny akcent w tym projekcie stawiał na rozwój samorządności. „Józef Buzek wyprzedzał swoją epokę” – podkreśla Jakub Staroń.
Potwierdzeniem uznania, jakim cieszył się Józef Buzek była w listopadzie 1918 roku nominacja z rąk Józefa Piłsudskiego (wówczas naczelnika państwa) na stanowisko pierwszego dyrektora Głównego Urzędu Statystycznego. Buzek kierował tą instytucją aż do 1929 roku.
Kolejną formą uznania dla doświadczenia i kwalifikacji Józefa Buzka był jego udział – w charakterze eksperta do spraw gospodarczych – w delegacji polskiej wysłanej na konferencję pokojową w Wersalu w 1919 roku.
W czasach II RP związał się z kierowanym przez Wincentego Witosa Polskim Stronnictwem Ludowym „Piast”. Reprezentował tę partię do 1922 roku w Sejmie, a w latach 1922-1927 w Senacie, a Wincentego Witosa gościł zarówno w swym mieszkaniu w Warszawie jak i potem na Zaolziu, gdy skazany w tzw. "procesie brzeskim" na więzienie były trzykrotny premier udał się na emigrację do Czechosłowacji.
Na Górnym Śląsku za jego najważniejsze osiągnięcie uważa się przygotowanie Statutu Organicznego. Dokument ten – przyjęty jednomyślnie przez Sejm RP 15 lipca 1920 roku – gwarantował terenom Śląska, które miały dopiero dwa lata później zostać przyłączone do Polski szeroką autonomię polityczną i gospodarczą. W zamyśle polskich elit, w tym Józefa Buzka, Statut Organiczny miał zachęcić mieszkańców Górnego Śląska do głosowania w plebiscycie (odbył się w 1921 roku) za przyłączeniem do Polski.
Jakub Staroń w uzasadnieniu do umieszczenia Józefa Buzka w Panteonie Górnośląskim przypomina, że uchwalenie Konstytucji Marcowej „niewątpliwie wpłynęło na proces kształtowania się wolnego i suwerennego państwa i pozostaje jednym z najważniejszych filarów polskiej demokracji”. Jako bezsporny wkład Józefa Buzka do projektu konstytucji Jakub Staroń uważa artykuł, że władza zwierzchnia należy do narodu składającego się z obywateli, bez względu na ich etniczną przynależność.
„Dążenia ludności śląskiej do obszernego samorządu w ramach RP zasługują ze wszech miar na poparcie. Śląsk był przez przeszło sześć wieków oderwany od pnia macierzystego Polski i w tym czasie powstały odrębności prawno-polityczne i ekonomiczne, i te odrębności wymagają poszanowania” – tak projekt Statutu Organicznego Buzek rekomendował w Sejmie przed decydującym głosowaniem.
Ukoronowaniem jego działań legislacyjnych było przygotowanie projektu Konstytucji Marcowej (był współautorem).
Jakub Staroń w uzasadnieniu do umieszczenia Józefa Buzka w Panteonie Górnośląskim przypomina, że uchwalenie Konstytucji Marcowej „niewątpliwie wpłynęło na proces kształtowania się wolnego i suwerennego państwa i pozostaje jednym z najważniejszych filarów polskiej demokracji”. Jako bezsporny wkład Józefa Buzka do projektu konstytucji Jakub Staroń uważa artykuł, że władza zwierzchnia należy do narodu składającego się z obywateli, bez względu na ich etniczną przynależność.
Na sobotnie uroczystości w siedzibie Panteonu Górnośląskiego, w trakcie których uhonorowani zostaną Józef Buzek oraz Ludwik Konarzewski i Ludwik Konarzewski junior zaproszony został prof. Jerzy Buzek. (PAP)
autor: Józef Krzyk
jkrz/ dki/
