Pomnik Bohaterów Getta w Białymstoku. 2018 r. Fot. PAP/M. Zieliński
W Białymstoku, w 79. rocznicę początku likwidacji miejscowego getta, uczczono pamięć żydowskich ofiar niemieckich zbrodni. W sobotę przy Pomniku Bohaterów Getta zapalono światła pamięci.
5 lutego 1943 roku wcześnie rano rozpoczęto wyłapywanie osób wytypowanych do wywózki do niemieckiego obozu zagłady w Treblince. Przyjmuje się tę datę za początek likwidacji getta w mieście. Dokładnych danych nie ma, ale historycy przyjmują, iż w ciągu ośmiu dni hitlerowcy wywieźli wtedy ok. 10-12 tys. osób, 2 tys. Żydów zamordowali na miejscu.
Sobotnie uroczystości odbyły się wieczorem przy pomniku upamiętniającym bohaterów powstania w getcie na placu noszącym imię przywódcy powstania – Mordechaja Tenenbauma-Tamaroffa. Wzięli w nich udział przedstawiciele władz miasta, gminy żydowskiej, instytucji kultury, a także nieliczni mieszkańcy.
Przedstawicielka Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie Lucy Lisowska podkreśliła, że to ważne, iż o tej historii pamiętają i ją przypominają władze miasta. "Nie możemy zapomnieć o tym, musimy pamiętać. Nie musimy ciągle rozpaczać, ale pamiętać trzeba, bo jak zapomnimy, to właściwie nie będzie nas" - mówiła.
Uczestnicy zapalili światła pamięci przy pomniku. Ustawiono też znicze, do których przyczepiono kartki z imionami i nazwiskami żydowskich mieszkańców Białegostoku.
"Oddajemy hołd tym, którzy stanowili 50 proc. ludności Białegostoku" - powiedział w rozmowie z dziennikarzom po zakończeniu uroczystości prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski. Jak podkreślił, "ta historia musi mieć swoją pamięć, swoją tożsamość, aby przekazywać to kolejnym pokoleniom".
Cenny dokument - pamiętnik z zapiskami z białostockiego getta w zbiorach Galerii im. Sleńdzińskich
Mówił, że początek lutego 1943 roku to rozpoczęcie procesu likwidacji getta trwającego aż do 16 sierpnia, gdy wybuchło powstanie w getcie, które - jak przypomniał prezydent - zakończyło się śmiercią bohaterów.
Przedstawicielka Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie Lucy Lisowska podkreśliła, że to ważne, iż o tej historii pamiętają i ją przypominają władze miasta. "Nie możemy zapomnieć o tym, musimy pamiętać. Nie musimy ciągle rozpaczać, ale pamiętać trzeba, bo jak zapomnimy, to właściwie nie będzie nas" - mówiła Lisowska dziennikarzom. Zauważyła też, że uroczystości odbyły się po zakończeniu szabatu, po zachodzie słońca.
Jak przypomniano podczas uroczystości, białostockie getto zostało utworzone w lipcu 1941 roku, w niespełna miesiąc po zajęciu miasta przez wojska hitlerowskie. "Jego mieszkańcom, kilkudziesięciu tysiącom Żydów z Białegostoku i okolic stworzono warunki nieludzkie. Codziennością był głód, stale zmniejszane racje żywnościowe wydawane wyłącznie osobom pracującym, zakazany był handel, śmiercią karane miały być próby opuszczenia terenu getta" - mówił dyrektor departamentu prezydenta Białegostoku Jacek Brzozowski.
Przed wojną w Białymstoku było około 50 tys. Żydów, a miasto było znaczącym ośrodkiem kultury i religii żydowskiej. Z tej społeczności, po powstaniu i wywózkach do obozów, ocalało zaledwie kilkaset osób.
Przypomniał, że akcja likwidacji getta rozpoczęła się na początku lutego 1943 roku, a kolejna akcja likwidacyjna miała miejsce w sierpniu 1943 roku, która zapoczątkowała powstanie w getcie (16-25 sierpnia 1943 roku). "Skazany na klęskę zryw był ostatnim heroicznym rozdziałem dziejów białostockich Żydów" - podkreślił Brzozowski.
Przed wojną w Białymstoku było około 50 tys. Żydów, a miasto było znaczącym ośrodkiem kultury i religii żydowskiej. Z tej społeczności, po powstaniu i wywózkach do obozów, ocalało zaledwie kilkaset osób.(PAP)
autorka: Sylwia Wieczeryńska
swi/ rof/ ann/
