Manifestacja RMP przed pomnikiem Jana III Sobieskiego w Gdańsku. 03.05.1980. Źródło: IPN
W niedzielę, w przededniu 40. rocznicy podpisania Porozumień Gdańskich, oficjalnie otwarto w stolicy Pomorza skwer imienia Ruchu Młodej Polski – jednej z najważniejszych organizacji antykomunistycznych.
Skwer znajduje się w centrum miasta, przy ulicy Podmłyńskiej w sąsiedztwie Wielkiego Młyna. O nadaniu mu imienia Ruchu Młodej Polski jednogłośnie zdecydowali w kwietniu gdańscy radni.
W uroczystości otwarcia skweru uczestniczyli: działacz opozycji antykomunistycznej, współzałożyciel Ruchu Młodej Polski prof. Aleksander Hall, prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, przewodnicząca Rady Miasta Gdańska Agnieszka Owczarczak, dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności Basil Kerski. Obecni byli także parlamentarzyści, eurodeputowani i samorządowcy.
Aleksander Hall: w Ruchu Młodej Polski naród był dla nas wspólnotą składającą się z ludzi myślących
Wydarzenie było elementem trwającego od 14 sierpnia Święta Wolności i Demokracji zorganizowanego dla uczczenia 40. rocznicy podpisania Porozumień sierpniowych.
Ruch Młodej Polski to organizacja demokratycznej opozycji założona w Gdańsku w lipcu 1979 roku. Jej twórcami byli, skupieni wokół studenckiego pisma „Bratniak” młodzi działacze Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO)
„Uważali, że nie można żyć w permanentnym kłamstwie, w świecie budowanym na tym, co jest nieprawdą, na wszechowładniającej nas propagandzie, słowie, które nic nie znaczy. Przede wszystkim wiedzieli, że PRL to nie jest niepodległa ojczyzna. To jedna z tych myśli, które tych ludzi spajały” – mówiła podczas uroczystości prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz.
Zwróciła ona uwagę, że choć organizacja powołana została w Gdańsku, działała na terenie całej Polski, między innymi w Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Warszawie, Krakowie.
40 lat temu utworzono Ruch Młodej Polski
„Choć ten skwer wzbudza kontrowersje ze względu na nowoczesną architekturę, to cieszę się, że jest to miejsce żywe, gdzie młodzi ludzie jeżdżą na deskorolkach, spędzają czas. Wierzę, że będą sięgać oni do historii, poczytają o tym, czym był Ruch Młodej Polski i być może zainspiruje ich to do aktywnego działania po stronie wartości. Otwieramy dzisiaj ten skwer, ponieważ Gdańsk pamięta o swoich bohaterach, pamięta o polskich bohaterach naszej wolności i niepodległości” – mówiła Dulkiewicz.
„To był przywilej, że żyliśmy w tym przełomowym momencie w historii Polski, w tym mieście i że mogliśmy wziąć aktywny udział w tym jednym z największych wydarzeń historii, jakim był Sierpień’80. Byliśmy ruchem ogólnopolskim i wszędzie na miarę swoich możliwości nasze środowiska były aktywne” – mówił Aleksander Hall.
Podkreślił on, że duży wpływ na założycieli RMP wywarli duszpasterze akademiccy, m.in. dominikanin - o. Ludwik Wiśniewski. „Bez jego wsparcia, bez jego zaangażowania i poważnego potraktowania nas jako partnerów ten ruch mógłby nie przetrwać. On otworzył nam drogę w świat. Ta więź trwa i jest dla nas wciąż bardzo ważna” – dodał.
Wiesław Chrzanowski (1923-2012)
Wśród osób, które odegrały szczególną rolę w ukształtowaniu wartości działaczy RMP był też prof. Wiesław Chrzanowski - żołnierz AK, wieloletni więzień polityczny PRL, współpracownik prymasa Stefana Wyszyńskiego, jeden z doradców Solidarności i współautor jej statutu, minister sprawiedliwości w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego, były marszałek Sejmu. „Był to nasz intelektualny mentor. On uczył nas politycznego realizmu i łączenia wierności ideom z szukaniem realistycznych dróg działania”- powiedział Hall.
„Niezwykle ważną dla nas postacią był też Lech Bądkowski, a także Stefan Kisielewski - wspaniały publicysta, barwna postać. Osoba, która czasach zniewolenia starała się żyć jak wolny człowiek. On także torował drogę w myśleniu o gospodarce w kategoriach kapitalistycznych. Wojciech Wasiutyński - pisarz narodowo-demokratyczny, autor źródeł niepodległości, mieszkający na emigracji w Stanach Zjednoczonych. Regularnie wspierał on Ruch Młodej Polski, także finansowo” – wymieniał Hall. Jak dodał, Młodopolacy z Gorzowa Wielkopolskiego i Poznania znaleźli wsparcie u ks. Witolda Andrzejewskiego.
Aleksander Hall podkreślił, że ideały, którymi kierowali się działacze RMP, wciąż są aktualne. "Aktualność zachowuje myślenie w kategoriach personalistycznych, widzenia człowieka jako osoby. Swoją wagę zachowuje znaczenie wspólnoty narodowej, szczególnie ważnej dla rozwoju człowieka, kultury i zakorzenienia Polski w Europie - Europie rozumianej jako wspólna cywilizacja, która nie powstałaby i nie ukształtowałaby się, gdyby nie chrześcijaństwo, któremu tak wiele zawdzięczamy" - powiedział.
Ruch Młodej Polski
Deklarację ideową Ruchu Młodej Polski, nawiązującą do tradycji narodowej, podpisali w lipcu 1979 r. m.in. Aleksander Hall, Marek Jurek, Jacek Bartyzel, Maciej Grzywaczewski, Krzysztof Nowak i Arkadiusz Rybicki. Dwa lata wcześniej osoby tworzące RMP założyły pismo "Bratniak". Deklarację założycielską RMP ogłoszono 18 sierpnia 1979 r.
Ruch wspierał osoby represjonowane w wielu ośrodkach w kraju, prowadził działalność wydawniczą i samokształceniową. Wraz z innymi środowiskami, przede wszystkim z Wolnymi Związkami Zawodowymi, organizował manifestacje z okazji nieuznawanych przez władze komunistyczne rocznic- odzyskania niepodległości, Konstytucji 3 Maja, wydarzeń grudnia 1970.
W czasie strajku sierpniowego 1980 r. dwie działaczki RMP, Bożena Rybicka i Magdalena Modzelewska, wspólnie z Lechem Wałęsą prowadziły modlitwy w Stoczni Gdańskiej. W czwartym dniu strajku Maciej Grzywaczewski i Arkadiusz Rybicki namalowali na drewnianych tablicach 21 postulatów, które w 2003 r. trafiły na listę najważniejszych dokumentów ludzkości "Pamięć świata" UNESCO.
Obchody 40-lecia Ruchu Młodej Polski
Środowisko RMP tworzyło powołane w kwietniu 1981 r. w Gdańsku Biuro Informacji Prasowej NSZZ "Solidarność" (BIPS). Pracowali w nim m.in. Andrzej Zarębski, Paweł Huelle, Tomasz Wołek, Jacek Żakowski, Jan Dworak i Marian Terlecki. Z RMP związali się w tym czasie m.in. Marian Piłka, Wiesław Walendziak, Jarosław Sellin, Kazimierz Michał Ujazdowski, Jacek Karnowski i Paweł Adamowicz.
W czasie stanu wojennego część działaczy RMP była internowana. Ruch Młodej Polski rozwiązał się w 1982 r., uznając, że najważniejszą siłą polityczną zdolną do odzyskania przez Polskę wolności jest Solidarność. Wielu członków RMP zaangażowało się wówczas w tworzenie podziemnego sekretariatu Lecha Wałęsy oraz współpracę z Bogdanem Borusewiczem. W latach 80. "Młodopolacy" wydawali także kwartalnik "Polityka Polska" oraz założyli polityczny klub "Dziekania". (PAP)
Autorka: Anna Machińska
anm/ itm/
