Obchody z okazji rocznicy pierwszego polskiego transportu do KL Auschwitz (w 2024 r.), fot. PAP/Jarek Praszkiewicz
Z udziałem kilkunastu byłych więźniów odbędą się w sobotę w Harmężach i Oświęcimiu uroczystości upamiętniające 85. rocznicę pierwszej deportacji Polaków do niemieckiego obozu Auschwitz. Patronat nad nimi sprawuje prezydent RP Andrzej Duda.
14 czerwca uważany jest za dzień, w którym zaczął funkcjonować KL Auschwitz. W Polsce obchodzony jest jako Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady.
Rzecznik Muzeum Auschwitz Bartosz Bartyzel poinformował, że obchody zainauguruje o godzinie 11.30 msza św. w kościele franciszkańskiego Centrum św. Maksymiliana w Harmężach. W intencji ofiar obozu oraz ich rodzin odprawi ją biskup bielsko-żywiecki Roman Pindel.
W podziemiach tej świątyni znajduje się monumentalna ekspozycja Mariana Kołodzieja, który był więźniem Auschwitz deportowanym w pierwszym transporcie. Dzieło „Klisze pamięci. Labirynty” poświęcił on obozowej gehennie i heroizmowi św. Maksymiliana Kolbego, który dobrowolnie oddał życie za współwięźnia.
Wczesnym popołudniem uczestnicy uroczystości złożą kwiaty pod tablicą upamiętniającą deportację pierwszych Polaków, znajdującą się na budynku w pobliżu Muzeum Auschwitz. To w jego piwnicach Niemcy umieścili pierwszych więźniów. 85 lat temu obóz nie był jeszcze gotowy na ich przyjęcie. Budynek obecnie jest częścią kampusu Małopolskiej Uczelni Państwowej im. rtm. Witolda Pileckiego.
Zwieńczeniem uroczystości będzie ceremonia złożenia kwiatów przez byłych więźniów, delegacje władz państwowych i samorządowych, a także organizatorów, przed Ścianą Straceń na dziedzińcu bloku 11. W tym miejscu Niemcy rozstrzelali wiele tysięcy osób, głównie Polaków. Wówczas zabrzmi polski hymn narodowy. Przed dziedzińcem wygłoszone zostaną przemówienia.
14 czerwca 1940 roku do KL Auschwitz z więzienia w Tarnowie dotarł pierwszy transport 728 polskich więźniów politycznych. Wśród deportowanych byli między innymi żołnierze kampanii wrześniowej, którzy usiłowali się przedrzeć na Węgry, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci. Wśród nich było kilku polskich Żydów.
Spośród więźniów z pierwszego transportu wojnę przeżyło 239. Jako ostatni z nich 11 października 2020 roku odszedł Włodzimierz Bujakowski. Pozostali zginęli w Auschwitz, innych niemieckich obozach lub ich los nie jest znany. Ogółem w Auschwitz Niemcy uwięzili około 150 tys. Polaków. Połowa z nich tam zginęła, a wielu kolejnych po przeniesieniu do innych obozów.
W pierwszym okresie istnienia obozu więzieni byli głównie Polacy, dla których Niemcy go założyli. W połowie 1942 roku ich liczba zrównała się z Żydami. Od 1943 roku liczba więźniów żydowskich stanowiła już większość. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln osób, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości. Obóz Auschwitz został wyzwolony 27 stycznia 1945 roku przez Armię Czerwoną.
Organizatorami oficjalnej uroczystości oprócz Muzeum Auschwitz są między innymi samorządy, krakowski oddział IPN, fundacje i stowarzyszenia zajmujące się kultywowaniem pamięci o ofiarach, diecezja bielsko-żywiecka, franciszkanie, oświęcimskie Centrum Żydowskie i Stowarzyszenie Romów. (PAP)
szf/ miś/
