"Zastrzelona matka ośmiorga dzieci" – 11. odcinek cyklu IPN "Nie tylko Ulmowie"
Jedenasty odcinek serii "Nie tylko Ulmowie" opowiada o wielodzietnej rodzinie Anny i Jana Niepsujów z Klikowej koło Tarnowa, którzy podczas niemieckiej okupacji dali schronienie żydowskiemu małżeństwu Kurzów z Tarnowa. Film jest dostępny na kanale IPNtv.
"Zastrzelona matka ośmiorga dzieci" to tytuł kolejnego, jedenastego odcinka miniatury filmowej IPN z cyklu "Nie tylko Ulmowie". Film opowiada o wielodzietnej rodzinie Anny i Jana Niepsujów z Klikowej koło Tarnowa (woj. małopolskie), którzy dali schronienie żydowskiemu małżeństwu Kurzów z Tarnowa.
W 1942 r. Tarnów był największym skupiskiem ludności żydowskiej w dystrykcie Generalnego Gubernatorstwa. Żyło tam około 40 tys. Żydów. W czerwcu tego roku przeprowadzono w tym mieście pierwsze akcje deportacyjne - do obozu zagłady w Bełżcu wywieziono ponad osiem tysięcy Żydów. Wszystkich uznanych za niezdolnych do podróży - starców, chorych, kalekich oraz matki z małymi dziećmi. Kolejne osiem tysięcy Żydów Niemcy wymordowali na żydowskim cmentarzu i w podtarnowskich lasach.
Najprawdopodobniej w październiku 1942 r. mieszkające w Tarnowie na ul. Asnyka żydowskie małżeństwo Kurzów schroniło się w gospodarstwie Anny i Jana Niepsujów w Klikowej pod Tarnowem. Anna pracowała na roli i wraz z Janem, pracownikiem kolei, zajmowała się wychowaniem ośmiorga dzieci.
Zabytkowy cmentarz żydowski w Tarnowie będzie oznaczony i opisany
9 kwietnia 1943 r. Anna Niepsuj została zastrzelona przez Niemców za ukrywanie małżeństwa Kurzów. Świadkiem tragedii była jej córka, Maria. Sześciolatka jako jedyna z przebywających wówczas w gospodarstwie osób uniknęła śmierci.
"[…] Pamiętam, że mama wyszła do pokoju. Widziałam, że klęczała i modliła się. Nic do mnie nie mówiła. Słyszałam, że Niemcy sprowadzają kogoś ze strychu. Gdy zeszli do sieni, ja usłyszałam strzały. Ja się wystraszyłam i weszłam pod łóżko. Niemcy po tych strzałach weszli po mamę" – wspominała tragedię po 49 latach.
Kolejne odcinki cyklu "Nie tylko Ulmowie" prezentowane będą do końca maja 2024 r. w każdy piątek o godzinie 10. Dotychczas opublikowano m.in. filmy: "Czerwone korale" o rodzinach Gądków, Kucharskich, Książków i Nowaków z Wolicy i Wierzbicy k. Miechowa, "Ukrywani uciekli, gospodarze zabici" o rodzinie Balawendrów z Zalesia k. Lubaczowa, "Bunkier pod łóżkiem" o rodzinie Kobylców z Michałkowic k. Katowic oraz "Ukryli osiemnastu Żydów" o rodzinie Andrzejczyków, "Ocaliła 200 Żydów" o Zofii Klemens.
Większość z tysięcy osób, które udzieliły pomocy Żydom w czasie okupacji niemieckiej nigdy nie została uhonorowana, a najprawdopodobniej nigdy nie będzie publicznie znana.
Naukowcy oceniają, że Niemcy w czasie II wojnie światowej zamordowali za pomoc Żydom około tysiąca Polaków. Dzięki heroicznej działalności wielu mieszkańców Polski udało się uratować kilkadziesiąt tysięcy polskich obywateli pochodzenia żydowskiego. (PAP)
autor: Maciej Replewicz
mr/ dki/
