Janusz Brochwicz-Lewiński. Źrodło: www.opowiedziane.ipn.gov.pl
Wspomnienia m.in. gen. Janusza Brochwicza-Lewińskiego „Gryfa” i Andrzeja Pileckiego - syna bohaterskiego rotmistrza, oraz ratującego Żydów Józefa Walaszczyka dostępne są na nowym portalu IPN. W archiwum historii mówionej znajdują się obecnie relacje 72 świadków historii; IPN zapowiada kolejne.
Portal, którego treści pracownicy IPN przedstawili we wtorek w Warszawie, dostępny jest na stronie opowiedziane.ipn.gov.pl. Znajdują się tam wspomnienia świadków historii z lat II Rzeczypospolitej, czasu okupacji niemieckiej i sowieckiej podczas II wojny światowej, a także z okresu PRL-u. Na obecnym etapie opracowywania wspomnień-notacji historycznych, których w zasobie IPN znajduje się ponad 2,3 tys., na portalu internauci znajdą relacje 72 osób.
"Niektórzy mówią, że historia mówiona jest historią, która nigdy się kończy i rzeczywiście coś w tym jest, bo do każdej opowieści można dodać kolejną opowieść" - mówił dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN Adam Hlebowicz, zwracając uwagę, że w dostępnym online archiwum historii mówionej można odnaleźć relacje z ciekawymi dla pasjonatów historii elementami zwykłego życia codziennego, jak i te, które dotyczą bardzo ważnych wydarzeń z historii Polski.
Nowe archiwum historii mówionej - opowiedziane.ipn.gov.pl
"Nagrywamy ważnych i znanych świadków historii, a często są to też ludzie, których nazwisk nie znamy, a którzy opowiadają w sposób równie fascynujący i ciekawy o tym, co sami przeżyli, czego byli świadkami" - dodał.
Wśród relacji na portalu są wspomnienia np. gen. Janusza Brochwicza-Lewińskiego "Gryfa" - powstańca warszawskiego, żołnierza Batalionu AK "Parasol", dowódcy legendarnej obrony Pałacyku Michla w pierwszych dniach walk na Woli, Andrzeja Pileckiego - syna rtm. Witolda Pileckiego, oficera ZWZ-AK, dobrowolnego więźnia Auschwitz i autora raportów o Holokauście, także powstańca warszawskiego oraz Józefa Walaszczyka, polskiego Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, który w czasie okupacji niemieckiej uratował ponad 50 Żydów. Aż 21 z nich wydobył z warszawskiego Gestapo, przekupując Niemców zebranym złotem.
Nowy portal IPN - jak zaznaczył Konrad Starczewski, który w IPN kieruje Wydziałem Notacji i Opracowań Multimedialnych - ma służyć jak najszerszemu gronu odbiorców. "Aby mogli korzystać bezproblemowo z tej strony zarówno uczniowie, studenci, pasjonaci historii, ale również badacze, historycy, socjolodzy, ludzie, którzy w swojej pracy naukowej na co dzień również wykorzystują to narzędzie badawcze jakim jest historia mówiona" - wyjaśnił pracownik IPN.
Janusz Brochwicz-Lewiński
"Sercem całej strony jest zakładka Notacje, gdzie znajdują się wszystkie nagrania, które zostały przez nas przygotowane na ten moment" - dodał Starczewski, przedstawiając np. relację Henryka Troszczyńskiego – żołnierza Armii Krajowej i powstańca warszawskiego, który jesienią 1942 r. jako młody chłopak z warszawskiej Woli został wywieziony z Warszawy na roboty do Smoleńska, a później do Katynia, gdzie od okolicznych mieszkańców dowiedział się, podobnie jak inni pracujący tam Polacy, o znajdujących się tam mogiłach polskich oficerów i powiadomił o tym Niemców.
Poza relacjami wideo internauci mogą zapoznać się z biogramami świadków historii, a w przyszłości także z dotyczącymi ich materiałami archiwalnymi. Dzięki zakładce "Opowiedz nam" użytkownicy portalu mogą go współtworzyć poprzez np. zgłaszanie osób, które mogłyby opowiedzieć o wydarzeniach z przeszłości.
Mottem portalu - jak wcześniej podał Instytut - są słowa 98-letniej Bogusławy Wejchert, sanitariuszki Batalionów Chłopskich i współuczestniczki akcji ratowania rodziny żydowskiej: "Już tak wiele rzeczy nie pamiętam, ale to we mnie żyje, to do mnie wraca. Naprawdę jestem wstrząśnięta, że tyle przeżyłam, aż tyle".
"Portal opowiedziane.ipn.gov.pl jest narzędziem, które pozwala na zapoznanie się z archiwalnym zasobem IPN w zakresie historii mówionej. Dzięki naszemu serwisowi można spojrzeć w przeszłość oczami bardzo wielu osób" - podał IPN, zwracając uwagę, że wspomnienia, które znajdą się na nowym portalu dotyczą m.in. II wojny światowej, w tym np. wywózek Polaków w głąb Związku Sowieckiego, zbrodni katyńskiej, ratowania Żydów przez Polaków podczas Holokaustu, zbrodni popełnionych na polskiej ludności cywilnej przez OUN-UPA, Powstania Warszawskiego, ale także okresu powojennego, w tym działań opozycji w PRL.
Józef Walaszczyk, najstarszy polski Sprawiedliwy, skończył 100 lat
Na portalu o przeszłości Polski opowiadają "świadkowie historii publicznie znani i nieznani, wojskowi i sanitariuszki, żołnierze i oficerowie, ratujący i uratowani, robotnicy i artyści, przywódcy opozycji antykomunistycznej i anonimowi dotychczas drukarze".
"Przykładowi świadkowie historii to Mieczysław Kurek, łagiernik, syn legionisty i żołnierza wojny polsko-bolszewickiej zamordowanego w 1940 r. przez sowietów; Chava Nissimov, pisarka uratowana z Holokaustu jako mała dziewczynka; Zofia Majewska, świadek Rzezi Woli, więźniarka obozu koncentracyjnego Auschwitz oraz Bergen-Belsen; Jadwiga Gawrych, perkusistka, córka polskiego leśnika zamordowanego przez Niemców za ratowanie Żydów; Joanna Duda-Gwiazda, inżynier budownictwa okrętowego, współtwórca Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża i NSZZ +Solidarność+; Andrzej Kołodziej, organizator strajków w Sierpniu '80 na Wybrzeżu, wiceprzewodniczący NSZZ +Solidarność+ i +Solidarności Walczącej+" - wymienił Instytut.
W ocenie Instytutu, wspomnienia świadków historii pozwalają budować unikatowy obraz przeszłości i poprzez to stają się cennym nośnikiem wiedzy o tym, co minęło. "Są wehikułem czasu, który może nas przenieść w dowolny etap dziejów i miejsce" - zaznaczył Instytut.
Instytut zwraca też uwagę, że historia mówiona jest obecna w IPN od wielu lat dzięki inicjatywie Janusza Kurtyki - prezesa Instytutu z lat 2005-10. W 2006 r. powołał on bowiem zespół zajmujący się nagrywaniem relacji świadków historii, a w projekt ten zaangażowali się historycy z większości oddziałów IPN w całej Polsce. "Dzięki temu dysponujemy dzisiaj relacjami kilku tysięcy Świadków. Nagrania te były tworzone na przestrzeni kilkunastu lat i mimo różnej jakości technicznej stanowią niezwykle cenny zbiór, którego zasoby będą sukcesywnie udostępniane" - zapewnia IPN. (PAP)
nno/ pat/
