Ponad 60 polskich plakatów socrealistycznych z lat 1949-1955 można obejrzeć na wystawie pt. "Socjalizm twórz, wspólnotę twórz!" otwartej w poniedziałek w Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej. Prace pochodzą ze zbiorów Muzeum Niepodległości Warszawie.
Tytuł wystawy nawiązuje do hasła: "Socjalizm twórz, wspólnotę twórz, w radości buduj nowe. I z fabryk, hut i z łanu zbóż braterskie podaj słowo" umieszczonego na znanym plakacie Romana Cieślewicza z 1955 r. przedstawiającego wielkie sierp i młot na tle łopoczącego czerwonego sztandaru.
"Wystawa pokazuje epokę, która dla mojego pokolenia i dla jeszcze młodszych osób, jest bardzo odległa. Epokę, którą my postrzegamy przez pryzmat lekko przymrużonego oka, trochę niedowierzając, że tak mogło kiedyś być. Dlatego warto przybliżać ją, by pokazywać młodym, że naprawdę taka sztuka była tworzona, takie hasła głoszone" - powiedziała autorka scenariusza wystawy Anetta Stachoń podczas otwarcia ekspozycji.
Tytuł wystawy nawiązuje do hasła: "Socjalizm twórz, wspólnotę twórz, w radości buduj nowe. I z fabryk, hut i z łanu zbóż braterskie podaj słowo" umieszczonego na znanym plakacie Romana Cieślewicza z 1955 r. przedstawiającego wielkie sierp i młot na tle łopoczącego czerwonego sztandaru.
Na wystawie zgromadzone zostały plakaty o tematyce społeczno-politycznej, których głównym zadaniem było propagowanie idei socjalizmu. Podzielone zostały one na trzy grupy: państwo, gospodarka i ludzie.
Można zobaczyć plakaty głoszące przyjaźń polsko-radziecką, nawołujące do realizacji założeń Planu 6-letniego czy ostrzegające przed wrogą propagandą. Ukazują pozytywne i negatywne z punktu widzenia ówczesnej władzy postawy społeczne. Dlatego na wystawie można znaleźć zarówno przodowników pracy, jak i bumelantów i kułaków, niekiedy zestawionych razem na zasadzie kontrastu. Są też plakaty przypominające o obchodzonych uroczystościach państwowych: Święcie 22 Lipca, 1 Maja oraz Dniu Kobiet, Dniu Dziecka.
Wśród prezentowanych plakatów są takie, które wręcz stały się ikonami tamtych czasów, jak np. "Strzeż tajemnicy państwowej" Wojciecha Fangora przedstawiający mężczyznę z palcem na ustach na znak milczenia czy "Młodzieży - Naprzód do walki o szczęśliwą socjalistyczną wieś polską" Witolda Chmielewskiego ukazujący młodą junaczkę ze Służby Polsce jadącą na traktorze. Na wystawie znalazł się też znany plakat Eryka Lipińskiego z mężczyzną słuchającym radia z podpisem: "Słuchał, słuchał bibisyna, aż mu spuchła łepetyna".
Autorami pokazanych plakatów byli m.in. Aleksander Kobzdej, Ignacy Witz, Marian Stachurski, Tadeusz Trepkowski, Tadeusz Gronowski, Wojciech Fangor, Roman Cieślewicz, Jan Tarasin i Waldemar Świerzy.
"Wiele z prezentowanych plakatów charakteryzuje się świeżością metaforycznego języka, skrótowością znaku plastycznego, oszczędnością i trafnością użytych środków" - oceniła Stachoń. Przypomniała, że wielu spośród twórców przedstawionych prac później - w latach 60. i 70. tworzyło polską szkołę plakatu.
Wystawę przygotowało Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni; prezentowana była w Bochni w ubiegłym roku. W Warszawie wystawa pokazywana będzie do 10 kwietnia.
Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej jest oddziałem Muzeum Niepodległości Warszawie. (PAP)
dsr/ abe/
