Archiwum Państwowe w Zielonej Górze i Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie przygotowują wystawę czasową poświęconą Powstaniu Wielkopolskiemu. Organizatorzy apelują do Lubuszan o wypożyczanie pamiątek po powstańcach, które mogłyby wzbogacić ekspozycję.
Na wystawę złożą się eksponaty związane z powstaniem, które posiadają w swoich zbiorach obie instytucje. Dopełnieniem maja być wszelkiego rodzaju pamiątki, które uda się wypożyczyć ze zbiorów prywatnych - poinformował specjalista ds. popularyzacji i badań naukowych Archiwum Państwowego w Zielonej Górze Marcin Nowak.
"Chcemy, by wystawa, w możliwie jak najszerszym ujęciu, prezentowała związki naszego regionu z Powstaniem Wielkopolskim. Chodzi tu zarówno o jego militarny aspekt, walki o miejscowości, znajdujące się dziś w województwie lubuskim, ale też przede wszystkim o losy samych powstańców, z których wielu po II wojnie światowej zamieszkało w naszym regionie, współorganizując na tym terenie polską państwowość" – powiedział Nowak.
Na wystawie znajdą się m.in. wcześniej niepublikowane, wspomnienia Powstańców Wielkopolskich zebrane przez Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. "Liczmy, że te wspomnienia zostaną urozmaicone przez memorabilia po powstańcach wielkopolskich – mieszkańcach naszego regionu. W związku z tym zwracamy się do Lubuszan z gorącym apelem o przekazywanie na wystawę zdjęć, medali, dokumentów, wspomnień, relacji i innego rodzaju pamiątek z archiwów rodzinnych" – dodał Nowak.
Otwarcie wystawy pt. "Powstanie Wielkopolskie na Ziemi Lubuskiej. Wspomnienia i pamiątki z lat 1918 – 1919" planowane jest w lutym w Archiwum Państwowym w Zielonej Górze.
Jak zaznaczył Nowak, inicjatywa ta wpisuje się w ogólnopolskie obchody, ogłoszonego przez Sejm RP Roku Powstania Wielkopolskiego, a także obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości.
W zbiorach zielonogórskiego archiwum znajdują się przede wszystkim wspominania i relacje uczestników tamtych wydarzeń, relacje z uroczystości rocznicowych, a także inne materiały źródłowe dotyczące Powstania Wielkopolskiego.
Wystawę uzupełnią militaria ze zbiorów Lubuskiego Muzeum Wojskowego. Będą to m.in. mundury kombatanckie, medale i odznaczenia, w tym Wielkopolski Krzyż Powstańczy czy Odznaka Za Waleczność w Powstaniu Wielkopolskim, zespół pamiątek po Piotrze Kuprysie – powstańcu wielkopolskim oraz elementy uzbrojenia żołnierskiego wykorzystywanego przez obie strony konfliktu takie jak bagnet wz. 98 do karabinu Mauser, hełm niemiecki wz. 1916 czy pałasz wz. 1889.
Ponadto na ekspozycjach stałych muzeum zobaczyć można uzbrojenie używane przez powstańców, które w większości oparte zostało o zdobyczną broń niemiecką. Wymienić tu można m.in. karabin Mauser wz. 1898, pistolet Mauser wz. 1896 z dostawianą kolbą, pistolet P08 Parabellum czy szable: pruską wz. 1896 oraz polską wz. 1917.
Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 roku w Poznaniu. W pierwszym okresie walk powstańczych, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część Poznania. Ostatecznie miasto zostało wyzwolone 6 stycznia, kiedy to przejęto lotnisko Ławica. W polskie ręce wpadło kilkaset samolotów. Do połowy stycznia wyzwolono też większą część Wielkopolski.
Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze podpisany pomiędzy Niemcami a państwami ententy 16 lutego 1919 r. W myśl jego ustaleń, front wielkopolski został uznany za front walki państw sprzymierzonych. Ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, w którego wyniku do Polski powróciła - z wyjątkiem skrawków - prawie cała Wielkopolska. Na terenie obecnego województwa lubuskiego walki toczyły się w rejonie takich miejscowości jak Babimost czy Kargowa. (PAP)
autor: Marcin Rynkiewicz
mmd/aszw/
