Prezentacja dokumentu „Dagome iudex” w Oddziale Zielona Brama Muzeum Narodowego w Gdańsku. Fot. PAP/D. Kulaszewicz
Dagome iudex – najstarszy związany z chrześcijańską Polską i polską państwowością dokument - dotarł we wtorek z Watykanu do Muzeum Narodowego w Gdańsku na wystawę „Lux in Oriente – Lux ex Oriente”. Będzie to pierwszy w historii Polski pokaz tego dzieła.
Ekspozycja „Lux in Oriente – Lux ex Oriente”, na której wystawiony zostanie Dagome iudex, będzie otwarta w niedzielę i zbiegnie się z odbywającymi się w Polsce Światowymi Dniami Młodzieży.
We wtorek w oddziale Zielona Brama Muzeum Narodowego w Gdańsku z udziałem mediów odbyło się otwarcie skrzyni z księgą, która wraz z innymi eksponatami, została przywieziona z Watykanu.
Kurator ekspozycji, dyrektor Biblioteki Papieskiego Uniwersytetu Urbanianum i Papieskiej Biblioteki Misyjnej w Watykanie, ks. dr Marek A. Rostkowski, OMI (oblaci Maryi Niepokalanej) wyjaśnił dziennikarzom, że oryginał dokumentu powstał na dworze Mieszka I ok. 991-992 roku, ale nie zachował się do naszych czasów.
Jak poinformowała PAP rzecznik prasowa Muzeum Narodowego w Gdańsku Małgorzata Posadzka, na wystawie pokazany zostanie odpis Dagome iudex z ok. 1087 r.
Jak powiedział PAP ks. Rostkowski, powstały w kancelarii papieskiej dokument jest najprawdopodobniej najstarszym istniejącym odpisem dokumentu Mieszka I i zarazem najbliższym oryginałowi. Stanowi on część kodeksu łacińskiego nr 3833 z Watykańskiej Biblioteki Apostolskiej.
W Dagome iudex, spisanym po łacinie, Mieszko I oddaje państwo – nazwane wówczas "państwem gnieźnieńskim" - pod opiekę Stolicy Apostolskiej. "W dokumencie, obejmującym strony 87 i 87 recto, opisane są też granice kraju. Są np. wzmiankowane granice z Rusią, Prusami, jest wymieniony Kraków i prawdopodobnie Szczecin, czyli mamy w przybliżeniu pierwszy opis granic Polski. Jest też zgoda na składanie ofiary, czyli świętopietrza, daniny dla Watykanu" - mówił ks. dr Marek A. Rostkowski.
Oprócz niego, zachowały się jeszcze dwa inne regesty (streszczenia) Dagome iudex, pochodzące z tego samego okresu i trzy późniejsze o całe stulecie. Ogółem w bibliotece watykańskiej znajdują się trzy odpisy tego dokumentu.
"Dagome iudex to świadek pierwszych lat chrześcijaństwa w Polsce i polskiej państwowości" - powiedział dziennikarzom kurator wystawy.
W Dagome iudex, spisanym po łacinie, Mieszko I oddaje państwo – nazwane wówczas "państwem gnieźnieńskim" - pod opiekę Stolicy Apostolskiej.
"W dokumencie, obejmującym strony 87 i 87 recto, opisane są też granice kraju. Są np. wzmiankowane granice z Rusią, Prusami, jest wymieniony Kraków i prawdopodobnie Szczecin, czyli mamy w przybliżeniu pierwszy opis granic Polski. Jest też zgoda na składanie ofiary, czyli świętopietrza, daniny dla Watykanu" - wyjaśnił mediom ks. Rostkowski.
Na wystawę w Gdańsku złoży się ponad 100 obiektów - skarbów z bogatych zbiorów watykańskich oraz dzieła sztuki wypożyczone z polskich archiwów i muzeów. Wiele z tych eksponatów prezentowanych będzie w Polsce po raz pierwszy, a niektóre po raz pierwszy w historii opuszczą placówki, do których należą.
Na wystawie znajdą się m.in. po raz pierwszy w Polsce trzy tiary (symbole władzy papieskiej) związane z osobami Piusa IX, Leona XIII i Piusa XI,
„Dlaczego akurat te tiary wybraliśmy? Po prostu staraliśmy się podkreślić postacie pochodzące z historii Watykanu i papieży, szczególnie związanych z naszą historią. Chociażby papież Pius XI, który w czasie powstania styczniowego występował w obronie Polski. Będzie też m.in. wystawiony z zakrystii papieskiej kielich – dar narodu polskiego dla Piusa IX, wykonany według projektu Teofila Lenartowicza" - wyjaśnił kurator.
Muzeum Narodowe w Gdańsku pokaże też bullę Piusa IX o Niepokalanym Poczęciu. "Będzie ona wystawiona w ogóle po raz pierwszy w historii, nigdy nie była pokazywana w Watykanie. Bulla została wykonana we Lwowie przez polską artystkę. Praca nad tym dziełem trwała 27 lat i jest to arcydzieło rękopisu europejskiego, uznane za najpiękniejszy rękopis XIX wieku w całej Europie. Karty tego dokumentu wykonane są w bardzo skomplikowanej technice miniatur pokrywanych złotem" - mówił dziennikarzom ks. Rostkowski.
Wśród najstarszych eksponatów znajdzie się też „Rocznik świętokrzyski” zwany „dawnym”, czyli najstarszy zachowany w oryginale polski rocznik zawierający m.in. wpisy dotyczące przybycia Dąbrówki do Mieszka I w 965 r. i przyjęcia chrztu przez Mieszka I w 966 r.
Na wystawie zaprezentowana zostanie również „Kronika polska” Wincentego Kadłubka obejmująca dzieje od czasów pradawnych po rok 1202, „Psałterz floriański” czy jeden z siedmiu zachowanych na świecie egzemplarzy pierwszego wydania Biblii ormiańskiej.
"Bliski naszym sercom będzie też na pewno obiekt związany z papieżem Janem Pawłem II – będzie to odlew jego dłoni w brązie, wykonany na rok przed śmiercią" - dodał ks. Rostkowski.
Zwiedzający wystawę obejrzą też inne eksponaty związane z polskim papieżem - oryginalny (przygotowany w jednym egzemplarzu) dokument potwierdzający wybór na papieża kard. Karola Wojtyły oraz dokument beatyfikacyjny i bullę kanonizacyjną Jana Pawła II podpisaną przez papieża Franciszka.
Oprócz muzeów i innych instytucji watykańskich, w tym Watykańskiej Biblioteki Apostolskiej, Zakrystii Papieskiej, Tajnego Archiwum Watykańskiego czy Papieskiej Biblioteki Misyjnej, eksponaty na wystawę użyczyły też muzea i archiwa działające przy polskich diecezjach oraz instytucje państwowe, w tym Biblioteka Narodowa, Zamek Królewski w Warszawie, Muzea Narodowe w Poznaniu, Warszawie, Krakowie i Gdańsku a także muzea w Gnieźnie i Lublinie.
Gdańska ekspozycja nosić będzie tytuł „Lux in Oriente – Lux ex Oriente”. Pierwszy człon tytułu (Światło na Wschodzie) odnosi się do wydarzeń sprzed ponad tysiąca lat, kiedy to państwo polskie przyjęło chrześcijaństwo, z kolei drugi - do polskiej działalności ewangelizacyjnej na przestrzeni wieków, po dzień dzisiejszy.
Ks. Rostkowski poinformował dziennikarzy, że ze względu na bezcenny charakter wielu dzieł będzie obowiązywał zakaz fotografowania. Dodatkowo, aby eksponatom nic zaszkodziło będzie też wprowadzony limit osób, które będą jednorazowo zwiedzać wystawę. Wstęp na wystawę będzie kosztował symboliczną złotówkę.
Ekspozycja zostanie zorganizowana w Zielonej Bramie, jednym z kilku oddziałów gdańskiego Muzeum Narodowego, zlokalizowanym w samym sercu historycznego centrum miasta. Wystawa potrwa do 20 października.(PAP)
rop/ agz/
