Wystawa „Nowy poczet władców Polski. Świerzy kontra Matejko” w Muzeum Miasta Łodzi. Fot. PAP/G. Michałowski
Namalowane przez Waldemara Świerzego portrety 49 władców Polski zestawione z reprodukcjami Pocztu Królów Polski Jana Matejki i opatrzone historycznymi komentarzami dotyczącymi sportretowanych postaci od piątku prezentowane będą na wystawie w Muzeum Miasta Łodzi.
"Wystawa to starcie tytanów - Waldemara Świerzego i Jana Matejki, dwóch różnych artystycznych osobowości. Dla mnie jest też formą spłacenia długu ucznia wobec mistrza, jakim był dla mnie prof. Świerzy. Namalowany przez niego poczet królów jest już dziełem historycznym – można go spotkać w podręcznikach szkolnych, publikacjach naukowych. Świerzy zawsze będzie twórcą Polskiej Szkoły Plakatu, ale dzięki temu cyklowi ma także swoje miejsce w historii" - podkreślił pomysłodawca wystawy, artysta grafik Andrzej Pągowski.
Pągowski, który namówił swojego mistrza i przyjaciela do namalowania nowego pocztu królów Polski, na spotkaniu w Muzeum Miasta Łodzi opowiedział o procesie powstawania cyklu 49 barwnych portretów. Świerzy malował je w latach 2004-2013, opierając się na historycznych przekazach dotyczących nie tylko wyglądu, ale też charakteru i poczynań portretowanych władców. Zdaniem Pągowskiego, na niektórych portretach można dostrzec rysy Polaków żyjących w XXI wieku, bo artysta czerpał inspirację ze swojego otoczenia, czasem także wprost z ulicy.
W odróżnieniu od przygotowanych jako ilustracje do książki wydanej przez wiedeńskiego wydawcę Maurycego Perlesa, tworzonych ku pokrzepieniu serc i w duchu epoki szkiców ołówkiem Matejki, kolorowe prace Świerzego utrzymane są we współczesnej konwencji i bardziej skupiają się na poszukiwaniu prawdy charakterologicznej.
Mając na względzie patriotyczną funkcję swojego dzieła, Matejko pominął kilku władców, m.in. Bezpryma, Wacława III czy Bolesława II Rogatkę, których nie darzył sympatią i tym samym uznał za niewartych sportretowania. Znajdziemy ich natomiast na obrazach Świerzego.
Jak zaznaczył historyk Marek Klat, który jest autorem niesztampowych – bo uwzględniających kontrowersyjne cechy i uczynki – opisów charakteryzujących sportretowanych władców, dla obu artystów poczet królów był dziełem ostatnim. Matejko pracował nad swoim cyklem w latach 1890-1892, Świerzy ostatnią pracę ukończył w przeddzień śmierci; był to portret Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Waldemar Świerzy zmarł w 2013 roku w Warszawie, w wieku 82 lat. Był jednym z najbardziej znanych grafików w Polsce i na świecie, współtwórcą Polskiej Szkoły Plakatu. W swoim dorobku miał portrety znanych aktorów i reżyserów, a także papieża Jana Pawła II, Czesława Miłosza, Wisławy Szymborskiej, Krzysztofa Pendereckiego, Henryka Sienkiewicza, Marii Curie Skłodowskiej oraz serię "Giganci Jazzu". Był profesorem w Akademiach Sztuk Pięknych w Poznaniu i Warszawie.
Wystawa "Nowy poczet władców Polski. Świerzy kontra Matejko" będzie dostępna w Muzeum Miasta Łodzi do 30 grudnia. Reprodukcje szkiców Matejki oraz obrazy Świerzego zostały uzupełnione o przestrzenne reprodukcje awersów kolekcji XVIII-wiecznych monet z wizerunkami władców Polski wybitych na polecenie Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz oryginał "Księgi z litografiami Pocztu Królów Polskich" wydanej nakładem Maurycego Perlesa w 1893 r.
Łódzkim akcentem na wystawie, która wcześniej prezentowana była we Wrocławiu, są oryginalne kostiumy z filmów: "Królowa Bona"i "Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny" w reż. Janusza Majewskiego oraz "Krzyżacy" w reż. Aleksandra Forda, a także fotosy z polskich filmów historycznych, pochodzące z zasobów m.in. Narodowego Centrum Kultury Filmowej. (PAP)
autorka: Agnieszka Grzelak-Michałowska
agm/ itm/
