20 portretów polskich żołnierzy mieszkających na Litwie, Białorusi i w Polsce oraz ich wspomnienia zaprezentowanych jest w Wilnie na wystawie „Ostatni świadkowie. Portrety bohaterów II wojny światowej”. „Moim celem było utrwalenia momentu, kiedy świadkowie tamtych wydarzeń mogą jeszcze opowiedzieć to, czego doświadczyli” – powiedział Bartosz Frątczak, autor wystawy.
Większość bohaterów wystawy to osoby mieszkające na stałe w Polsce, na Wileńszczyźnie i na Białorusi. „Niestety, nie udało mi się dotrzeć do kombatantów na Łotwie. Po prostu zbyt późno zacząłem ich szukać” – mówi Frątczak i podkreśla, że „chyba właśnie to, że jest to ostatnia chwila, by sportretować to odchodzące pokolenie, mobilizowało mnie do pracy”.
Portrety weteranów zostały połączone z kodami QR, które odsyłają do internetowej wersji wystawy i dają możliwość wysłuchania słów bohatera widocznego na zdjęciu. Niektóre nagrania są fragmentami rozmów autora z bohaterami zdjęć, inne pochodzą z materiałów archiwalnych i z portalu Wilnoteka.lt.
„To nie jest typowa wystawa. Jest to wystawa fotograficzna, połączona z lekcją historii” – podkreślił w rozmowie z PAP Mikołaj Falkowski, prezes Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie, która jest współorganizatorem projektu ze środków Senatu RP w ramach sprawowania opieki nad Polonią i Polakami na granicą.
„Takie spotkanie z rzeczywistymi uczestnikami walk o niepodległość, a potem walk przeciwko komunistom, walk o odzyskanie przynajmniej częściowej swobody, z bohaterami, którzy wciąż żyją, mogą zainspirować młode pokolenia do innego podejścia do własnego dziedzictwa kultury, języka i historii” – uważa Falkowski.
Wystawa Bartosza Frątczaka ma swoją premierę w Wilnie, ale planowane są jej pokazy w Polsce, na Łotwie i Białorusi. Wileńska edycja została objęta patronatem honorowym Jana Józefa Kasprzyka, Szefa Urzędu Do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, a także dr. Jarosława Szarka, Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej i Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
Bartosz Frątczak urodzony w Stargardzie obecnie mieszka w Wilnie. Studiował filozofię, teologię oraz pedagogikę, a pracuje na styku fotografii, dziennikarstwa i bibliotekarstwa. Frątczak jest autorem wystaw indywidualnych: „Nie-istnienie” poświęconej historii i kulturze żydowskiej, „Miasto. Sto razy Folk” o kulturze i tradycji tańca oraz pozycji folkloru w XXI wielu, a także wystawy zbiorowej „Twarze różnorodności” o równouprawnieniu i różnorodności kulturowej. Jest także autorem zdjęć do książki „Tak teraz postępują uczciwi ludzie. Polacy z Wileńszczyzny ratujący Żydów”, wydanej w 2019 roku przez Instytut Polski w Wilnie.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ baj/ mal/
