Prezes IPN Jarosław Szarek. Fot. PAP/D. Kulaszewicz
W Mińsku z udziałem prezesa IPN dr Jarosława Szarka odbyło się otwarcie „Przystanku Historia”. Wykład poświęcony odbudowywaniu niepodległości Polski po ponad wieku zaborów wygłosił prof. dr hab. Włodzimierz Suleja z IPN.
„W roku jubileuszowym 100-lecia niepodległości na temat spotkania w ramach +Przystanku Historia+ wybrano odbudowywanie państwa polskiego” – mówił prezes IPN. Jak dodał, są plany, by w tym roku wykłady w ramach +Przystanku Historia+ odbywały się w Mińsku co trzy, cztery miesiące.
Suleja, autor biografii Józefa Piłsudskiego, wygłosił wykład, podczas którego skupił się na „odbudowywaniu niepodległości w kontekście historii zaborów i wyzwań, które stanęły przed odbudowującymi Polskę”.
W spotkaniu brali udział m.in. miejscowi Polacy, przedstawiciele białoruskich kręgów naukowych, którzy aktywnie uczestniczyli w dyskusji, politolodzy i dziennikarze.
W rozmowie z dziennikarzami Szarek zaznaczył, że stolica Białorusi, to również „serce Wielkiego Księstwa Litewskiego”, miejsca ważnego dla wspólnej historii Polski i Białorusi.
Szef IPN podkreślił, że niepodległość udało się odbudować dzięki pamięci, która trwała również na tych terenach. „To tutaj żyli i działali ludzie ważni dla tej idei - jak Tadeusz Kościuszko, Tadeusz Reytan czy Adam Mickiewicz” – zauważył.
Dodał, że strona polska „z uznaniem patrzy na inicjatywy Białorusi, których celem jest dbanie o zabytki, upamiętnienie dziedzictwa historycznego, które w wielu wypadkach jest naszym wspólnym dziedzictwem”.
Wcześniej w poniedziałek członkowie delegacji IPN m.in. odbyli spotkania w białoruskim MSZ, a także rozmowy z przedstawicielami Instytutu Historii Narodowej Akademii Nauk Białorusi oraz władzami wydziałów historii i stosunków międzynarodowych Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego.
Jak powiedział Szarek, w czasie rozmów z białoruskimi naukowcami osiągnięto wstępne porozumienie w sprawie utworzenia forum dyskusyjnego historyków z Polski i Białorusi.
„Strona białoruska zareagowała pozytywnie na pomysł wspólnego upamiętnienia prof. Rafała Lemkina, wybitnego naukowca, twórcy pojęcia ludobójstwa w prawie międzynarodowym, który urodził się pod Wołkowyskiem w dzisiejszym obwodzie grodzieńskim” – mówił prezes IPN.
Rano członkowie delegacji IPN złożyli wieńce i zapalili znicze w Kuropatach na obrzeżach Mińska, gdzie znajduje się miejsce kaźni i masowe groby ofiar represji politycznych mordowanych przez NKWD w latach 30. i 40. XX w. Wśród ofiar, których liczbę szacuje się na od kilkudziesięciu do nawet 250 tys., są przedstawiciele wielu narodowości, w tym Polacy.
„Pamięci nie da się zniszczyć, czego dowodzi to, jak zmienia się to miejsce, jak się dzięki pamięci społecznej rozwija” – mówił Szarek.
W Mińsku szef IPN zaprezentował również „Tekę edukacyjną” poświęconą operacji polskiej NKWD w latach 1937-1938. „W ubiegłym roku minęło 80 lat od tych wydarzeń, w których zginęło co najmniej 111 tys. niewinnych osób, zamordowanych tylko z tego powodu, że byli Polakami” – mówił Szarek. Zwrócił uwagę, że na okładce przywiezionych do Mińska materiałów edukacyjnych umieszczono właśnie zdjęcie krzyży z Kuropat.
We wtorek delegacja IPN uda się do Bobrujska, gdzie w czasie I wojny światowej formowało się wojsko polskie. „Tam powstawał I Korpus Polski gen. Dowbora-Muśnickiego. IPN otrzymał zgodę władz Białorusi na upamiętnienie I Korpusu obeliskiem, który chcielibyśmy postawić w tym roku” – mówił Szarek.
I Korpus Polski powstał 24 lipca 1917 r. w armii carskiej na terenach dzisiejszej Białorusi, złożony z Polaków walczących na zachodnim i północnym froncie I wojny światowej. Oficerów i żołnierzy zwano "dowborczykami" od nazwiska gen. Dowbora-Muśnickiego. Historia tej formacji była nierozerwalnie związana z losami twierdzy w Bobrujsku.
„To jest pierwsza wizyta prezesa IPN w Mińsku. Liczymy, że będzie ona początkiem bardziej systematycznej współpracy w formacie, który zakłada interakcję, dyskusję, wymianę zdań” – mówił chargé d’affaires ambasady RP w Mińsku Michał Chabros.
W listopadzie ub.r. IPN zainaugurował działalność "Przystanku Historia" w Grodnie; otwarto tam m.in. wystawę "Tak się wszystko zaczęło... Błogosławiony ksiądz Jerzy Popiełuszko". Jak powiedział Szarek, dyskusje w ramach "Przystanku Historia" są adresowane do Polaków z Białorusi, a także do przedstawicieli białoruskiej inteligencji.
Z Mińska Justyna Prus (PAP)
just/ ami/ mal/ pko/
