Okładka 11 numeru "Biuletynu IPN"
Głównym tematem listopadowego numeru "Biuletynu IPN" są polskie powstania narodowe. Zamieszczone w czasopiśmie artykuły dotyczą zrywów polskich niepodległościowych - od Konfederacji Barskiej do polskiego powstania antykomunistycznego w latach 1944-47.
Tomasz Łabuszewski, opublikował tekst o polskim powstaniu antykomunistycznym, czyli działaniach zbrojnej konspiracji po II wojnie światowej, kontynuującej walkę Armii Krajowej i formacji narodowych z okupantem niemieckim i sowieckim. Przypomniał, że polskie powstanie antykomunistyczne nie było odruchem oporu określonej grupy etnicznej, politycznej, społecznej czy religijnej.
"To prawdziwe polskie pospolite ruszenie wszystkich grup politycznych działających przed wojną i w jej trakcie na terytorium Polski – od lewicowych demokratów i socjalistów po radykalną prawicę – złączonych, co warto jeszcze raz podkreślić, wspólną ideą walki o Polskę niepodległą" - napisał Łabuszewski.
Historyk podkreślił różnorodność struktur niepodległościowych po 1945 roku, pozostających pod różnym kierownictwem: "Polskie antykomunistyczne podziemie niepodległościowe rzeczywiście nie miało jednolitego dowództwa. Po 19 stycznia 1945 r. padło ofiarą niezamierzonej dekompozycji, w której wyniku ukształtowały się trzy główne nurty: poakowski – reprezentowany przez DSZ/WiN, narodowy – tworzony przez NSZ i NZW, oraz nurt organizacji lokalnych, z reguły korzystających z aktywów terenowych AK".
Łabuszewski zaznaczył, że oddziały podziemia niepodległościowego były tworzone głównie z ochotników. "To prawda, że w odniesieniu do polskiego powstania antykomunistycznego możemy mówić jedynie o ochotniczych oddziałach partyzanckich, a nie o regularnych formacjach wojskowych. Nie jest to jednak warunek sine qua non powstania. Takich oddziałów nie było ani w Powstaniu Styczniowym, ani w Powstaniu Warszawskim" - wyjaśnił.
Piotr Szubarczyk napisał o Konfederacji Barskiej, określając ją: "pierwszym zrywem niepodległościowym i patriotycznym o szczególnie religijnym i narodowym charakterze". Przypomniał, że: "W PRL określano ją jako +wsteczny ruch szlachty polskiej, który doprowadził do I rozbioru Polski+".
O litewskim epizodzie Powstania Listopadowego przypomniał Kazimierz Krajewski. "Powstańcy litewscy walczyli nie o niepodległość Litwy jako odrębnego tworu państwowego, lecz o wolność i całość Rzeczypospolitej w jej przedrozbiorowym kształcie, o wolność i całość Rzeczypospolitej w jej przedrozbiorowym kształcie" - ocenił.
Marek Klecel przypomniał losy polskich powstańców, "zsyłanych przez władze rosyjskie na Sybir jako element niebezpieczny i demoralizujący". Opisał jak na zesłaniu – m.in. w Omsku i Irkucku – buntowali się przeciwko caratowi.
11 numer "Biuletynu IPN" będzie dostępny w sprzedaży od piątku 10 listopada. (PAP)
autor: Maciej Puchłowski
edytor: Paweł Tomczyk
mmmp/ pat/
