Powstanie monolitycznego betonowego pawilonu mieszczącego wystawę stałą dokumentującą życie w okupowanej stolicy i historię nekropolii przewiduje projekt, który zwyciężył w konkursie na koncepcję architektoniczną Izby Pamięci na Cmentarzu Powstańców Warszawy.
Przedmiotem konkursu była koncepcja architektoniczna Izby Pamięci wraz z Murem Pamięci. Nadesłano na niego 107 prac. Sąd konkursowy przyznał trzy nagrody, pięć wyróżnień finansowych i dwa honorowe. Jak podkreślił przewodniczący sądu Marek Mikos, udział w ocenianiu prac ze względu na ich przedmiot był dla niego "osobistym przeżyciem". Wyraził też satysfakcję, że rozstrzygnięcie zbiegło się z rocznicą zakończenia II wojny, której ofiary spoczywają na Cmentarzu Powstańców Warszawy.
"Założenia pierwszej nagrody proponują lokalizację Izby Pamięci, która z szacunkiem odnosi się do zasadniczych założeń kompozycji zespołu autorstwa Romualda Guta i Aliny Scholtzówny. Projekt stosując silną formę i pełne dostojeństwa środki wyrazu konstruuje obiekt mocno oddziaływujący na emocje odwiedzających. Projekt proponuje prostą monolityczną bryłę wśród drzew założenia parkowego" - mówił podczas piątkowego ogłoszenia wyników konkursu Mikos.
Jak opowiadał, surowe wnętrze pawilonu "zanurzające się w półmroku" jest odsunięte od bezpośredniego kontaktu z otoczeniem "kierunkując odwiedzających ku zadumie nad losem miasta i jego mieszkańców". "Także proponowana lokalizacja Muru Pamięci umożliwiająca jego rozbudowę jest w pełni adekwatna do założeń konkursu. W dalszych pracach należy się zastanowić nad sposobem ekspozycji głównej sali pawilonu, a także nad zagadnieniem dostępu do jego wnętrza w godzinach nocnych" - dodał przewodniczący sądu konkursowego.
W skład zwycięskiego zespołu weszli Piotr Bujnowski, Karina Jędrak, Maciej Koczocik, Krzysztof Makowski i Martyna Rowicka. Ich praca zakłada powstanie Izby Pamięci składającej się z czterech bloków mieszczących konkretne funkcje, ograniczonych dwiema masywnymi ścianami. W strefie wejściowej ma znaleźć się blok z salą edukacyjną. Naprzeciwko przestrzeń umożliwiająca przechowywanie materiałów archiwalnych lub dydaktycznych. Strefę wejściową ogranicza południowa ściana najważniejszego bloku mieszczącego salę ekspozycyjną. Masywne ściany mają mieścić elementy multimedialne i technologiczne. Blok zamykający budynek od strony północnej zawierać ma zaplecze sanitarne i administracyjne.
"Przy tworzeniu projektu najważniejszy był dla nas szacunek dla miejsca i pracy, jaką tu kiedyś wykonał prof. Gut. W założeniu ma to być projekt dość poważny, w jednego praktycznie materiału - warstwowo układanego betonu, którego masywne ściany mają stworzyć wrażenie powagi i wzmagać emocje. Posadzka będzie wykonana z płyt metalowych, które będą miały pustkę pod sobą co da efekt akustyczny. Te płyty będą się także starzały, każdy kto tam przejdzie pozostawi jakiś ślad, pamięć budynku. Ma być to skromny pawilon stojący wśród drzew" - mówił Bujnowski.
W Izbie Pamięci ma być prezentowana wystawa stała poświęcona życiu w okupowanej stolicy wraz z informacjami o zbrodniach popełnionych w latach 1939-1945, miejscach egzekucji i pochówku ofiar oraz historią Cmentarza Powstańców Warszawy na Woli. Na Murze Pamięci, który ma powstać w pobliżu pawilonu znajdą się imiona i nazwiska zidentyfikowanych osób pochowanych na nekropolii.
Prace oceniał sąd konkursowy w składzie p.o. dyrektor Biura Architektury i Planowania Przestrzennego stołecznego Ratusza Marek Mikos (przewodniczący), Jakub Wacławek - SARP (sędzia referent), Wanda Traczyk-Stawska z Komitetu ds. Cmentarza Powstańców Warszawy, Tadeusz Barucki, Maciej Kuryłowicz, Anna Ginter z Wydziału Architektury i Budownictwa Dzielnicy Wola, Wojciech Wagner z Wydział Estetyki Przestrzeni Publicznej BAiPP stołecznego Ratusza, dyrektor Muzeum Warszawy Ewa Nekanda-Trepka, Piotr Oleńczak z Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego oraz Adam Siwek z Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
Zdobywca I nagrody otrzyma 70 tys. zł i zaproszenie do negocjacji w trybie zamówienia z wolnej ręki wykonania projektu realizacyjnego pomnika. II nagroda to 40 tys. zł, III - 30 tys. zł.
Cmentarz Powstańców Warszawy na Woli powstały w 1945 r. to największy cmentarz wojenny Warszawy. Spoczywa na nim ok. 104 tys. uczestników powstania warszawskiego, ofiar cywilnych oraz żołnierzy poległych w okresie II wojny światowej. (PAP)
akn/ pz/
