Dom Pamięci Żydów Górnośląskich w Żydowskim Domu Przedpogrzebowym w Gliwicach. Fot. PAP/A. Grygiel
W Domu Pamięci Żydów Górnośląskich w Gliwicach ruszają prace nad opracowaniem zdigitalizowanej bazy poświęconej historii tej społeczności. Pierwsze efekty złożonej docelowo z części badawczo-dokumentacyjnej i edukacyjnej bazy mają być gotowe jesienią przyszłego roku.
W działającym pod nazwą "Skarbnica wiedzy" zbiorze mają się znaleźć m.in. archiwalne dokumenty, zdjęcia, informacje na temat Żydów na Górnym Śląsku oraz opisane historie konkretnych osób.
"Powstanie takiej bazy było jednym z założeń naszej działalności. Teraz udało nam się otrzymać dofinansowanie z Instytutu Goethego i zaczynamy prace" – powiedziała PAP kierownik Domu Pamięci Żydów Górnośląskich w Gliwicach (oddziału Muzeum w Gliwicach) – Karolina Jakoweńko.
Najpierw muzealników czeka kwerenda materiałów archiwalnych, znajdujących się w zbiorach placówki. Jakoweńko wyjaśniła, że chodzi m.in. o te archiwa, które zostały zgromadzone z myślą o wystawie stałej poświęconej pamięci i historii Żydów Górnośląskich.
"Spora część tych materiałów niestety nie zmieści się na wystawie, a w zdigitalizowanej bazie nie mamy ograniczeń i możemy je wszystkie wykorzystać" – mówiła. Jednocześnie dodała, że placówka nieustannie jest otwarta na przekazanie bądź udostępnienie pamiątek rodzinnych związanych z losem Żydów na Górnym Śląsku.
Baza będzie podzielona na dwie części – badawczo-dokumentacyjną i edukacyjno-popularyzatorską. W tej pierwszej ma zostać stworzona mapa miast historycznego Górnego Śląska. Użytkownik, który kliknie na dane miasto będzie mógł m.in. dowiedzieć się o historii i losach tamtejszej społeczności żydowskiej, osobach z tym miastem związanych czy zabytkach pożydowskich np. cmentarzach lub dawnych synagogach.
Docelowo baza zostanie podzielona na dwie części – badawczo-dokumentacyjną i edukacyjno-popularyzatorską.
W tej pierwszej ma zostać stworzona mapa miast historycznego Górnego Śląska. Użytkownik, który kliknie na dane miasto będzie mógł m.in. dowiedzieć się o historii i losach tamtejszej społeczności żydowskiej, osobach z tym miastem związanych czy zabytkach pożydowskich np. cmentarzach lub dawnych synagogach.
Drugi moduł ma być skierowany do młodzieży i uczniów ze szkół współpracujących z placówką. "Zależy nam, by ich zachęcić do pogłębiania wiedzy o historii lokalnej. Chcemy więc, by sami szukali świadków historii lub opisywali losy wybranych postaci" – wyjaśniła Jakoweńko.
Pierwsze efekty pracy nad bazą mają być gotowe jesienią przyszłego roku. "Skarbnica wiedzy" ma być udostępniona w internecie (chodzi o te materiały, które np. nie zawierają danych osobowych bądź ich właściciele wyrazili na to zgodę).
Dom Pamięci Żydów Górnośląskich działa od końca stycznia. Mieści się w niemal całkowicie odnowionym dawnym żydowskim domu przedpogrzebowym w Gliwicach – architektonicznej perełce z początku XX w., zwanej Małą Synagogą.
Drugi moduł bazy ma być skierowany do młodzieży i uczniów ze szkół współpracujących z placówką. "Zależy nam, by ich zachęcić do pogłębiania wiedzy o historii lokalnej. Chcemy więc, by sami szukali świadków historii lub opisywali losy wybranych postaci" – wyjaśniła Karolina Jakoweńko.
Placówka prowadzi bogatą ofertę edukacyjno-upowszechniającą, ukierunkowaną na upamiętnianie żydowskiego dziedzictwa. Dotychczas odbywały się tam m.in. cykle spotkań poświęconych historii Żydów oraz relacjom chrześcijańsko-żydowskim. Nowym cyklem są "Książki Pamięci", rozszerzające poruszaną w placówce tematykę m.in. o kwestie tożsamości czy wykluczenia.
"Po dziesięciu miesiącach działalności i ogromnym zainteresowaniu odwiedzających widzimy, że powstanie Domu Pamięci Żydów Górnośląskich było bardzo potrzebne" – podsumowała Jakoweńko.
Znajdujący się przy kirkucie przy gliwickiej ul. Poniatowskiego neogotycki dom przedpogrzebowy z 1903 r. został zaprojektowany przez wiedeńskiego architekta Maxa Fleischera.
Niszczejący od czasów II wojny światowej aż do niedawnej całkowitej renowacji zabytek składa się z prostokątnej głównej hali (tzw. sali ceremonialnej) o wymiarach ok. 10 na 18 m i wysokości 10 m. W skrzydłach znajdowało się niegdyś pomieszczenie kostnicy, a także mieszkanie strażnika cmentarnego, kancelaria i pokoik dla rabina.
Na szczególną uwagę zasługuje odnowiona sala główna z odtworzonymi tam polichromiami. Sklepienie sali przedstawia rozgwieżdżone niebo; na posadzce ułożono biało-czarne płytki. Utrzymany w stylu neogotyckim budynek z czerwonej cegły zdobią ostrołukowe okna z witrażami oraz kute żelazne elementy.(PAP)
akp/ agz/
