27.04.2009. B. minister spraw wewnętrznych Czesław Kiszczak przed Sądem Okręgowym w Warszawie, w czasie procesu autorów stanu wojennego. Fot. PAP/L. Szymański
Prokuratorzy IPN skierowali 81 aktów oskarżenia przeciwko 136 osobom za przestępstwa i zbrodnie w czasie stanu wojennego - podsumował Instytut Pamięci Narodowej, który w czwartek przedstawił aktualny zestaw postępowań prowadzonych przez pion śledczy Instytutu.
Podsumowanie pracy prokuratorów IPN związane jest z przypadającą 13 grudnia br. 35. rocznicą wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. W jego wyniku zginęło co najmniej kilkadziesiąt osób, a tysiące internowano, w tym niemal wszystkich członków Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność".
"Stan wojenny został zniesiony 22 lipca 1983 roku. Ale jego konsekwencje, także prawne, trwają. Prokuratorzy Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – IPN skierowali 81 aktów oskarżenia dotyczących czynów popełnionych w okresie stanu wojennego przeciwko 136 osobom. Wielu z nich sądy jednak nie skazały, uznając, że część przestępstw jest przedawnionych, a niektórych sprawców objęła amnestia" - podał IPN na swojej stronie internetowej.
"Jeszcze inni – już nie żyją, a wielu przez lata skutecznie torpedowało próby wymierzenia im sprawiedliwości, choćby dostarczając zwolnienia lekarskie i nie stawiając się na rozprawy" - poinformował Instytut.
Najwięcej z 81 aktów oskarżenia dotyczących przestępstw i zbrodni w czasie stanu wojennego skierowali prokuratorzy gdańskiego IPN - w sumie było ich 28. Prokuratorzy wrocławskiego oddziału IPN sformułowali 12 aktów oskarżenia, a oddziału szczecińskiego – 11.
Łącznie, dzięki pracy prokuratorów IPN, skazano 36 osób. W 39 przypadkach postępowanie umorzono ze względu na przedawnienie karalności, a w 40 innych umorzenie nastąpiło z powodu amnestii. Osiem osób nie doczekało się zakończenia sprawy z powodu śmierci, kolejne osiem osób uniewinniono. W pięciu sprawach nie wydano wyroków.
IPN podał dwa przykłady osób skazanych za czyny w okresie stanu wojennego. Wśród nich znalazł się Jerzy H., funkcjonariusz Służby Bezpieczeństwa, który w okrutny sposób znęcał się nad działaczami Solidarności. "Bił ich, kopał, dusił, zakładając maskę przeciwgazową z zamkniętym dopływem powietrza, a nawet raził prądem" - przypomniał fragment aktu oskarżenia Instytut. Z załączonej prezentacji dowiadujemy się, że w listopadzie 2003 r. Jerzy H. został skazany przez Sąd Rejonowy w Wałbrzychu na karę dwóch lat pozbawienia wolności.
"Wyrok skazujący zapadł także w Koninie, gdzie czterech dawnych esbeków skazano m.in. za grożenie opozycjonistom pozbawieniem życia (z bronią palną), bicie, przykuwanie kajdankami do kaloryfera i +zmuszanie do stania bez odzieży w otwartym oknie przy kilkustopniowym mrozie+" - przypomniał kolejną sprawę IPN. Wszyscy ci funkcjonariusze SB wyrokiem z września 2003 r. otrzymali kary więzienia; trzech z nich na okres ok. dwóch lat, a jeden z nich na okres roku z warunkowym zawieszeniem.
W załączniku do komunikatu IPN zamieszczone zostały również informacje z aktów oskarżenia przeciwko osobom odpowiedzialnym za wprowadzenie stanu wojennego, m.in. przeciwko przywódcy PRL w tamtym czasie Wojciechowi Jaruzelskiemu i szefowi MSW w latach 80. Czesławowi Kiszczakowi. W dokumencie przypomniano, że dopuścili się oni m.in. "zbrodni komunistycznej polegającej na kierowaniu zorganizowanym związkiem przestępczym o charakterze zbrojnym", którego celem były represje wymierzone w polskich obywateli, głównie w działaczy Solidarności.
W prezentacji znajduje się opis wielu decyzji w tej sprawie, w tym opis wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 12 stycznia 2012 r., który uznał, że stan wojenny w grudniu 1981 r. nielegalnie wprowadziła tajna grupa przestępcza pod wodzą Wojciecha Jaruzelskiego w celu likwidacji Solidarności, zachowania ówczesnego ustroju oraz osobistych pozycji we władzach. "Sąd zgodził się z aktem oskarżenia pionu śledczego IPN, że stan wojenny przygotowano i wprowadzono niezgodnie z ówczesną konstytucją, a dokonała tego +grupa przestępcza o charakterze zbrojnym+, złożona z ludzi na najwyższych stanowiskach. Według sądu ten związek tworzyli generałowie: Wojciech J., Czesław K., Florian S. oraz Tadeusz T." - podał w prezentacji IPN.
Uwzględniając wniosek IPN, sąd wyrokiem z 12 stycznia 2012 r. wymierzył Kiszczakowi karę dwóch lat w zawieszeniu; od zarzutu udziału w grupie przestępczej uniewinniono zaś byłego I sekretarza KC PZPR Stanisława Kanię. Wojciech Jaruzelski i Florian Siwicki (wiceszef MON i szef Sztabu Generalnego WP) byli oskarżeni w tym procesie, ale ich sprawy sąd wyłączył z powodu ich złego zdrowia.
Stan wojenny został wprowadzony 13 grudnia 1981 r. Tego dnia od rana Polskie Radio i Telewizja Polska nadawały wystąpienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego, w którym informował on Polaków o ukonstytuowaniu się Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON) i wprowadzeniu na mocy dekretu Rady Państwa stanu wojennego na terenie całego kraju. W wyniku stanu wojennego zginęło co najmniej kilkadziesiąt osób, a tysiące internowano, w tym niemal wszystkich członków Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność".
Na ulicach miast pojawiły się patrole milicji i wojska, czołgi, transportery opancerzone i wozy bojowe. Wprowadzono oficjalną cenzurę korespondencji i łączności telefonicznej; zmilitaryzowano także najważniejsze instytucje i zakłady pracy. Władze PRL spacyfikowały 40 spośród 199 strajkujących w grudniu 1981 r. zakładów. Najtragiczniejszy przebieg miała akcja w kopalni "Wujek", gdzie interweniujący funkcjonariusze ZOMO użyli broni, w wyniku czego zginęło dziewięciu górników. (PAP)
nno/ agz/
