Prezes IPN Łukasz Kamiński. Fot. PAP/J. Kamiński
Rozproszenie archiwaliów to jedne z najważniejszych wyzwań, z jakim mierzą się historycy badający dzieje polskiej emigracji politycznej z lat 1939–1990 - mówił prezes IPN Łukasz Kamiński podczas sympozjum, które rozpoczęło się w środę w Centrum Edukacyjnym IPN w Warszawie.
„Archiwalia dotyczące dziejów polskiej emigracji znajdują się zarówno w Polsce, jak i przede wszystkim poza granicami: w archiwach państwowych i prywatnych oraz instytucjach samego wychodźstwa - powiedział PAP Kamiński. - Liczymy, że dzięki tej konferencji i późniejszej publikacji materiałów, będziemy mogli dysponować w miarę pełną informacją o najważniejszych zbiorach naszej emigracji”.
Łukasz Kamiński: Rozproszenie archiwaliów to jedne z najważniejszych wyzwań, z jakim mierzą się historycy badający dzieje polskiej emigracji politycznej z lat 1939–1990.
Wiele cennych materiałów znajduje się w zupełnie nieznanych miejscach. „Do tej pory słabo rozpoznane są archiwa instytucji kościelnych, które mają wiele cennych materiałów” - mówił Kamiński.
Delegat Konferencji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Emigracji Polskiej, bp Wiesław Lechowicz, podkreślił, że Kościół był zawsze obecny w życiu polskiej diaspory, „bo ze swej natury chroni pamięć, kształtuje tradycje. (…) Im bardziej będziemy troszczyć się o pamięć tym bardziej będziemy zachowywać tożsamość”.
Zdaniem dr. Artura Suchcitza z Instytutu Polskiego w Londynie „najcenniejsze dla badaczy są archiwalia wytworzone w czasie II wojny światowej”. Wśród cennych zbiorów Instytutu Polskiego i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w Londynie są akta ministerstw: spraw zagranicznych, sprawiedliwości, spraw wewnętrznych, Kancelarii Prezydenta, Kancelarii Premiera. Uzupełniają je archiwalia prywatne, np. korespondencja prezydenta Władysława Raczkiewicza i premiera Władysława Sikorskiego. Tego typu zbiory - zdaniem Suchcitza - dobrze naświetlają klimat i stosunki panujące w środowisku emigracyjnym.
Suchcitz zastrzegł jednak, że akta wojenne poszczególnych ministerstw są zróżnicowane, zarówno pod względem objętości jak i treści. "Niestety, wiele z nich zostało zniszczonych albo zawieruszyło się po ciągłych przeprowadzkach” - mówił.
Organizatorami konferencji, która potrwa do 5 grudnia są Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych oraz Archiwum Akt Nowych.
Uczestnicy sympozjum przedstawią zasoby poszczególnych instytucji: m.in. Biblioteki Polskiej w Londynie, archiwów harcerskich, Studium Polski Podziemnej w Londynie, Archiwum Instytutu Józefa Piłsudskiego w Londynie czy Towarzystwa Historyczno- Literackiego/ Biblioteki Polskiej w Paryżu.
Bp Wiesław Lechowicz: Kościół był zawsze obecny w życiu polskiej diaspory, bo ze swej natury chroni pamięć, kształtuje tradycje. Im bardziej będziemy troszczyć się o pamięć tym bardziej będziemy zachowywać tożsamość.
Konferencja ma również podjąć kwestie rozmieszczenia diaspory, jej liczebności, składu społecznego, kolejnych fal uciekinierów z PRL (m.in. tzw. emigracji „solidarnościowej") i ich relacji ze starszymi falami emigracyjnymi.
Jak zaznaczali uczestnicy debaty badania nad polską emigracją polityczną, której początki sięgają czasów II wojny światowej, doczekały się już wielu publikacji, w tym także ujęć syntetycznych. Jednak co roku na światło dzienne wychodzą nowe źródła, a wraz z nimi nowe fakty, które wymagają interpretacji. Z problemem tym spotykają się m.in. uczestnicy Centralnego Programu Badawczego prowadzonego w ramach Biura Edukacji Publicznej IPN pt. „Polska emigracja polityczna 1939–1990". (PAP)
ews/ ls/ pz/
