Uczestnicy uroczystego pochodu przez Wilno z okazji obchodów Dnia Odzyskania Niepodległości przez Litwę. 16.02.2020. Fot. PAP/V. Doveiko
Litwa w niedzielę obchodzi 102. rocznicę odzyskania niepodległości. Dzień ten upamiętnia podpisanie 16 lutego 1918 r. przez Radę Litewską (Tarybę) aktu ogłaszającego niepodległość państwa litewskiego.
"Dzisiaj świętujemy wolność" - napisał prezydent Litwy Gitanas Nauseda na Facebooku, składając życzenia swoim rodakom. "Wierzę, że już nigdy nie będziemy musieli odbudowywać naszego państwa, jedynie pięknie i zgodnie nadal je tworzyć – wyjątkowe, dostatnie, a następnie z dumą będziemy mogli powierzyć je naszym dzieciom (...)" - czytamy.
Gratulacje z okazji dnia niepodległości Litwie złożyli przywódcy USA, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Włoch, Hiszpanii, Finlandii, Australii, Indii, Korei Południowej, a także Rosji.
Prof. A. Bumblauskas: 16 lutego to jedno z najważniejszych świąt narodowych Litwy
Prezydent Andrzej Duda w liście gratulacyjnym do prezydenta Nausedy na ręce wszystkich mieszkańców Republiki Litewskiej złożył życzenia wszelkiej pomyślności oraz sukcesów w życiu społecznym i gospodarczym; "z ogromną satysfakcją" wskazał na "dynamiczny rozwój relacji polsko-litewskich na niwie dwustronnej oraz wielostronnej".
Duda podkreślił, że "Polska i Litwa ściśle współdziałają w dziedzinach istotnych dla wzmocnienia pozycji naszego regionu oraz zapewnienia mu bezpieczeństwa zarówno w wymiarze militarnym, jak i energetycznym". Szef polskiego państwa zaznaczył, że oba kraje są "bliskimi i zaufanymi partnerami w ramach NATO, którzy aktywnie współpracują na rzecz wzmocnienia bezpieczeństwa wschodniej flanki Sojuszu". "Nasze kraje łączą (...) zbieżne interesy w ramach Unii Europejskiej, a także wspólne wysiłki na rzecz rozwijania potencjału regionu Europy Środkowo-Wschodniej w ramach coraz prężniej działającej Inicjatywy Trójmorza - wskazał prezydent. - Ufam i liczę na dalszy intensywny dialog Polski i Litwy z korzyścią dla naszych krajów i narodów".
Niedzielne uroczystości w Wilnie rozpoczęły się od złożenia kwiatów na grobach sygnatariuszy Aktu Niepodległości Litwy spoczywających na Cmentarzu Rossa, wśród których jest Jonas Basanaviczius, przewodniczący Rady Krajowej Litwy, nazywany ojcem litewskiej niepodległości.
W południe na placu przed urzędem prezydenta na maszt zostały wciągnięte flagi trzech państw bałtyckich. Po czym w katedrze wileńskiej odbyła się msza święta.
Od lat stałym punktem obchodów dnia niepodległości Litwy 16 lutego jest przemówienie Vytautasa Landsbergisa, pierwszego przywódcy kraju po przywróceniu niepodległości w 1990 r. Landsbergis przemawia z balkonu domu, w którym został podpisany Akt Niepodległości. Historyczny budynek znajduje się przy ulicy Zamkowej. Był on własnością kupców Karola i Józefa Sztrallów i znajdowało się w nim 14 mieszkań, z których 10 wynajmowano. Na parterze znajdowała się m.in. słynna wileńska kawiarnia "Biały Sztrall".
80 lat temu Polska i Litwa nawiązały stosunki dyplomatyczne
Kilkuletnią tradycją obchodów jest popołudniowy wielotysięczny marsz młodzieży "Drogą Państwowości", który wyrusza z placu Katedralnego, przez ulicę Zamkową i Wielką, aż kończy się na Cmentarzu Rossa. Inny marsz - "Marsz Świateł" - rozpocznie się późnym popołudniem przy Ostrej Bramie, gdzie nieopodal przed dwoma laty, w 100. rocznicę odzyskania niepodległości, stanął pomnik Basanavicziusa.
Wileńskie uroczystości wieczorem zakończy zapalenie 30 ognisk na głównej ulicy Wilna, alei Giedymina.
16 lutego 1918 r. 20 sygnatariuszy na czele z Basanavicziusem podpisało w Wilnie akt ogłaszający niepodległość państwa litewskiego. Wśród sygnatariuszy był też Polak – Stanisław Narutowicz, brat prezydenta Polski Gabriela Narutowicza. Narutowiczowie pochodzili z rodziny szlacheckiej osiadłej od pokoleń na Żmudzi, w Telszach. Ich ojciec Jan Narutowicz był uczestnikiem powstania 1863 roku.
Podpisany przed 102 laty dokument nie oznaczał powstania państwa litewskiego, ale wyrażał wolę narodu litewskiego stworzenia państwa. Realna niepodległość Litwy zaczęła się w momencie zakończenia I wojny światowej. W listopadzie 1918 r. Augustinas Voldemaras sformował pierwszy rząd litewski, a w kwietniu 1919 r. Antanas Smetona został pierwszym prezydentem Litwy.
Litwa ponownie straciła niepodległość w 1940 roku, gdy weszła w skład ZSRR. W latach 1945-89 sowieckie służby starały się wymazać datę 16 lutego z litewskiej świadomości narodowej. Litwa ponownie odzyskała suwerenność dopiero 11 marca 1991 roku.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ cyk/
