Stacja Radegast. 2005 r. Fot. PAP/A. Zbraniecki
Uroczystości religijne, oficjalne i wydarzenia artystyczne przypomną o 73. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Getto. Główne obchody zaplanowano na 29 sierpnia - w tym dniu w 1944 r. ze Stacji Radegast w Łodzi odszedł ostatni transport do Auschwitz.
"Obchody rocznicy likwidacji Litzmannstadt Getto rozpoczną się już w sobotę, choć główne uroczystości zaplanowano na 29 sierpnia - to symboliczna data ostatniego transportu odprawionego z getta. O godz. 11 na Cmentarzu Żydowskim odbędzie się część religijna, następnie uczestnicy w Marszu Pamięci przejdą na Stację Radegast, gdzie nastąpi część oficjalna oraz otwarcie wystawy +Zabrano nam dzieciństwo 1939-1945+" - podkreśliła dyrektorka Centrum Dialogu im. Marka Edelmana Joanna Podolska na konferencji w środę.
Prezydent Łodzi Hanna Zdanowska przypomniała, że w tym roku przypada również 75. rocznica Wielkiej Szpery - akcji, jaką Niemcy przeprowadzili we wrześniu 1942 roku, w wyniku której z getta wysiedlono i skierowano na śmierć 15-16 tys. osób nieprzydatnych do pracy - dzieci poniżej 10 lat, osób starszych i chorych.
"Okupant odebrał rodzicom i społeczności żydowskiej to, co najcenniejsze - dzieci. Chcemy przypomnieć te wydarzenia i zaprezentować je młodemu pokoleniu, by uświadomić, jak ważna jest tolerancja i dialog; nie chcemy, aby kiedykolwiek takie tragedie się powtarzały. Dopóki będziemy o nich przypominali, być może uda się zapobiec im w przyszłości" - zaznaczyła.
Zdaniem rabina Łodzi Dawida Szychowskiego obchody są okazją do "przepracowywania stosunków polsko-żydowskich tu i teraz oraz w przyszłości". "Takie okazje często inicjują spotkania, zapoczątkowują więzi i pomagają w budowaniu relacji. W tym roku po raz pierwszy - 27 sierpnia - zorganizujemy także Marsz Życia, który przejdzie w odwrotnym kierunku niż Marsz Pamięci, a więc ze Stacji do Parku Ocalałych - w miejsce pamięci i dialogu" - dodał.
Obchodom towarzyszyć będą wydarzenia artystyczne, m.in. koncert zespołu Alles "Miasto duchów" oraz pokaz filmu animowanego "Malachei" w reżyserii Wojciecha Gierłowskiego. W Kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, który podczas okupacji znajdował się na terenie getta, odbędzie się koncert "Łódź pamięta" dedykowany dzieciom - ofiarom wojen i żyjącym w pokoju. Wraz z Chórem Dziecięcym Miasta Łodzi wystąpi w nim nowojorska kantorka Monika Krajewska.
Litzmannstadt Getto zostało utworzone przez Niemców w lutym 1940 r. Początkowo zamknęli w nim 160 tys. osób. Później trafiło do niego wielu żydowskich intelektualistów z Czech, Niemiec, Austrii i Luksemburga oraz 5 tys. Romów z Austrii. Łącznie w getcie znalazło się ok. 220 tys. osób - było ono drugim, co do wielkości w Polsce - po warszawskim - i najdłużej istniejącym gettem na ziemiach polskich.
Jeszcze przed oficjalnym otwarciem obejrzeć można wystawę plenerową "Wielka Szpera - wrzesień 1942", która stanęła przed Centrum Dialogu.
"Przedstawiamy społeczność żydowską Łodzi w czasach przedwojennych, potem - w ramach sześciu bloków tematycznych - powoli dochodzimy do tragicznego finału - Wielkiej Szpery. Getto po wrześniu 1942 roku stało się jednym wielki obozem pracy pozbawionym śmiechu dzieci i życia rodzinnego" - zaznaczył dyrektor łódzkiego Archiwum Państwowego Piotr Zawirski.
Upamiętnienie ofiar Wielkiej Szpery jest też celem warsztatów "Słuchając kamieni", które poprowadzi prof. Hilde Kramer z Uniwersytetu w Bergen (Norwegia). Kamienie w żydowskiej tradycji służą symbolicznemu oddaniu czci zmarłym. Każdy uczestnik warsztatów otrzyma kamień przywołujący pamięć o małym więźniu getta - wraz informacją o jego imieniu, nazwisku i adresie.
Kamienie zostaną później sfotografowane w miejscach, gdzie mieszkały przypisane im dzieci, a uczestnicy warsztatów będą mogli opisać swoje przemyślenia i uczucia, jakich doznali, gdy na ulice i domy dawnego getta spojrzeli oczami jego najmłodszych mieszkańców.
Litzmannstadt Getto zostało utworzone przez Niemców w lutym 1940 r. Początkowo zamknęli w nim 160 tys. osób. Później trafiło do niego wielu żydowskich intelektualistów z Czech, Niemiec, Austrii i Luksemburga oraz 5 tys. Romów z Austrii. Łącznie w getcie znalazło się ok. 220 tys. osób - było ono drugim, co do wielkości w Polsce - po warszawskim - i najdłużej istniejącym gettem na ziemiach polskich.
Przez pięć lat z głodu i wyczerpania zmarło prawie 45 tys. osób. W styczniu 1942 r. rozpoczęły się masowe deportacje mieszkańców getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem, gdzie zamordowano w sumie 70 tys. osób.
Całkowita likwidacja Litzmannstadt Getto nastąpiła w sierpniu 1944 roku. Według różnych źródeł, ocalało z niego jedynie od 7 do 13 tys. osób. (PAP)
agm/ agz/
