Przekazanie przez wojewodę łódzkiego do oddziału IPN w Łodzi Orderów Odrodzenia Polski dla „Żołnierzy Wyklętych” – Eugeniusza Kokolskiego „Groźnego” i Józefa Kubiaka „Pawła”. Fot. IPN/Marzena Kumosińska
Wojewoda łódzki Zbigniew Rau przekazał w poniedziałek do oddziału IPN w Łodzi Krzyże Komandorskie Orderu Odrodzenia Polski nadane przez prezydenta Andrzeja Dudę pośmiertnie dwóm Żołnierzom Niezłomnym - Eugeniuszowi Kokolskiemu ps. "Groźny" i Józefowi Kubiakowi ps. "Paweł".
Uroczystość odbyła się w Łódzkim Urzędzie Wojewódzkim. Wysokie odznaczenia państwowe nadane zasłużonym dowódcom antykomunistycznych oddziałów partyzanckich, działających w latach 1945-46 na terenie woj. łódzkiego, wojewoda przekazał na ręce dr. Pawła Perzyny, p.o. dyrektora Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi. Nie udało się bowiem dotychczas dotrzeć do żyjących członków rodzin uhonorowanych żołnierzy.
Kierowane przez Kokolskiego i Kubiaka oddziały stawiały opór sowietyzacji Polski m.in. poprzez rozbrajanie posterunków MO, nękanie funkcjonariuszy UB oraz działaczy PPR. Prowadziły także antykomunistyczną akcję propagandową.
"Człowiek jest wolny wtedy, kiedy kieruje się swoim sumieniem. +Groźny+ i +Paweł+ kierowali się swoim sumieniem do końca swoich dni. Dokonali wyboru, których wielu mu współczesnych, a także wielu z nas musi wydawać się nieracjonalny.(…) Podjęli jednak decyzję, która wynikała z nakazu ich sumienia. Ten wybór prowadził ich od działań heroicznych" – powiedział Rau.
Wojewoda podkreślił również, że ludzie kierujący się imperatywem wolności stanowią najsilniejszy bastion polskości. "Dziś czcząc pamięć Żołnierzy Wyklętych, w tym +Groźnego+ i +Pawła+ zdajemy sobie sprawę, że ta postawa – może obiektywnie irracjonalna, ale w kategoriach moralnych wyborów jedynie słuszna i niezwykle heroiczna – jest tym, co w naszej polskiej historii i tożsamości jest rzeczą najpiękniejszą" – zaznaczył.
P.o. dyrektora łódzkiego oddziału IPN dr Perzyna zwrócił m.in. uwagę, że potrzeba honorowania i przywracania po latach pamięci o Żołnierzach Wyklętych wynika z tego, że byli oni "nośnikami genu wolności", z czego wynikała ich niezgoda na okupację niemiecką, a następnie sowiecką.
Eugeniusz Kokolski "Groźny" (1920–46) nie godząc się na wprowadzaną w kraju komunistyczną dyktaturę, utworzył nielegalną organizację o nazwie "Niepodległość", która w sierpniu 1945 r. przekształciła się w antykomunistyczny oddział zbrojny. Przez jego szeregi przewinęło się łącznie ok. 200 partyzantów, którzy rozbrajali posterunki MO, nękali funkcjonariuszy UB oraz działaczy PPR. Prowadzili także antykomunistyczną akcję propagandową rozpowszechniając antypaństwowe ulotki oraz wysyłając ostrzeżenia do aktywistów komunistycznej władzy.
Do początku listopada 1945 r. oddział operował na terenie pow. łódzkiego, łęczyckiego, łowickiego i brzezińskiego w woj. łódzkim, a następnie - do marca 1946 r. - w Wielkopolsce. Była to jedna z najbardziej aktywnych grup antykomunistycznego podziemia na tamtym terenie. Kokolski popełnił samobójstwo 15 marca 1946 r., kiedy jego oddział został otoczony przez grupę operacyjną UB, MO i NKWD na terenie gminy Dobra. Miejsce jego pochówku jest do dzisiaj nieznane.
Józef Kubiak "Paweł" (1912–46) w czasie okupacji aktywnie działał w ZWZ, a następnie w AK. W lipcu 1945 r. był jednym z inicjatorów powstania na terenie Łodzi oddziału dywersyjnego AK o nazwie Grupa Egzekucyjna "Błyskawica", który po rozbiciu przez WUBP w Łodzi reaktywował w grudniu 1945 r. Razem ze swoimi żołnierzami rozbrajał posterunki MO, nękał funkcjonariuszy UB oraz działaczy PPR, przeprowadzał akcje zaopatrzeniowe w majątkach państwowych i urzędach gminnych, ścigał osoby współpracujące z Niemcami podczas okupacji. Prowadził również aktywną działalność propagandową.
Został zastrzelony podczas obławy przez oficerów Informacji Wojska Polskiego w miejscowości Psary 30 czerwca 1946 r. Miejsce jego pochówku pozostaje nieznane.
Prezydent Andrzej Duda, postanowieniem z dn. 4 sierpnia 2016 r., obu żołnierzy odznaczył pośmiertnie Krzyżami Komandorskimi Orderu Odrodzenia Polski. Wnioski odznaczeniowe złożył Urząd do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Ordery, wraz z informacjami na temat zasług "Groźnego" i "Pawła" dla niepodległości Rzeczpospolitej Polskiej, mają zostać wyeksponowane w sali konferencyjnej łódzkiego Oddziału IPN przy ul. Elizy Orzeszkowej 31/35. (PAP)
bap/ pat/
