Odsłonięcie pomnika ks. Idziego Radziszewskiego w Lublinie. Fot. PAP/W. Pacewicz
Pomnik założyciela Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, ks. Idziego Radziszewskiego odsłonięto w Lublinie, w 100. rocznicę rozpoczęcia działalności uczelni. Uniwersytet powstał w 1918 r., by kształtować kadry dla kraju, który właśnie odzyskał niepodległość.
Pomnik ks. Radziszewskiego ma być wyrazem wdzięczności i pamięci mieszkańców Lublina o założycielu najstarszej lubelskiej uczelni. „Jak mało kto, ks. Idzi Radziszewski zasłużył na swój pomnik w Lublinie, bo wszak zmienił jego historię – uczynił Lublin miastem akademickim, tworząc nową wszechnicę, która dała początek kolejnym, innym ośrodkom akademickim w naszym mieście” – powiedział rektor KUL ks. prof. Antoni Dębiński.
Prezydent Lublina Krzysztof Żuk podkreślił, że obecnie „akademickość jest kołem zamachowym rozwoju miasta", a pomnik ks. Radziszewskiego to oddanie hołdu postaci niezwykłej, ważnej nie tylko dla Lublina, ale i dla Polski. „Jaką to trzeba było mieć wyobraźnię i determinację, by po zniszczeniach wojennych, przy odzyskującej i walczącej jeszcze o niepodległość Rzeczpospolitej myśleć o usytuowaniu tutaj uniwersytetu, który miał kształcić kadry właśnie dla rodzącej się Niepodległej” – mówił Żuk. „To jest naszym obowiązkiem, by przywołać w pamięci lublinian postać ks. Idziego Radziszewskiego. To jest naszym zobowiązaniem wobec przeszłości, aby właśnie na takich postaciach, autorytetach budować przyszłość” – dodał prezydent Lublina.
Odsłonięciu pomnika towarzyszyła artystyczna oprawa w reżyserii twórcy Sceny Plastycznej KUL Leszka Mądzika.
Pomnik przedstawia postać ks. Radziszewskiego, który w jednej dłoni trzyma książkę z napisem „Veritas in caritate” (Prawda w miłości), drugą wskazuje na krzyż zawieszony na piersi. Figura jest odlana z brązu, ustawiona na postumencie z czerwonego granitu. Autorem projektu pomnika jest kierownik Zakładu Rzeźby Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, prof. Jerzy Fober.
Monument usytuowany jest w pobliżu uczelni - na skwerze abp. Józefa Życińskiego, u zbiegu ul. Radziszewskiego i Alei Racławickich. To obszar w centrum Lublina, sąsiadujący z niedawno zbudowanym gmachem Centrum Spotkania Kultur i Placem Teatralnym. Koszt budowy pomnika sięgnął 200 tys. zł, a pieniądze te zebrano wśród darczyńców i sponsorów.
Ks. Idzi Radziszewski (1871-1922) był filozofem, rektorem Akademii Duchownej w Petersburgu. Pochodził ze zubożałej szlachty, urodził się w Bratoszewicach, ukończył Seminarium Duchowne we Włocławku. Studiował na uniwersytecie katolickim w Leuven, odbywał podróże naukowe do Anglii, Francji, Włoch, Austrii, Niemiec i Szwajcarii.
W 1918 r. założył Uniwersytet Lubelski (w 1928 r. dodano do nazwy słowo Katolicki) i był pierwszym rektorem tej uczelni. Według założyciela uniwersytet miał uprawiać badania we wszystkich dziedzinach wiedzy w duchu harmonii nauki i wiary, kształtować kadrę inteligencji katolickiej, zdolną do kierowania życiem kraju, przyczyniać się do pogłębiania świadomości religijnej w społeczeństwie.
Uroczystość odsłonięcia pomnika poprzedziło uroczyste posiedzenie Senatu KUL z okazji setnej rocznicy rozpoczęcia działalności uczelni. Rektor KUL przypomniał, że 8 grudnia 1918 r. profesorowie Uniwersytetu Lubelskiego - który w lipcu został powołany do istnienia decyzją episkopatu Polski, a we wrześniu otrzymał zgodę Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego na działalność - spotkali się w auli lubelskiego seminarium duchownego, by wybrać senat akademicki, powołać prorektora i dziekanów. Następnego dnia odbyła się pierwsza uroczysta inauguracja roku akademickiego.
„Nie wszyscy jednak zapisani na Uniwersytet mogli pojawić się na uroczystościach w związku z tym, że wielu zaciągnęło się do wojska, by brać udział w walkach polsko-ukraińskich o Lwów. To (walka zbrojna o granice - PAP) zresztą była tylko jedna z przyczyn decydujących o kilkakrotnym przesuwaniu terminu rozpoczęcia pierwszego semestru w działalności nowej uczelni” – powiedział Dębiński.
Początkowo na lubelskiej uczelni uruchomiono cztery wydziały: Teologiczny, Prawa Kanonicznego i Nauk Moralnych, Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych oraz Nauk Humanistycznych. W 1920 r. uczelnia zyskała własną siedzibę, do dziś używany podominikański gmach przy Alejach Racławickich w Lublinie.
Przed wybuchem II wojny światowej kadra naukowa KUL liczyła 67 osób, a studentów było niespełna 1,5 tys. Po wojnie, do zmiany ustroju w Polsce w 1989 r., pozostawał KUL specyficzną uczelnią, otwarcie przyznającą się do katolickości, niezależną od obowiązującej ideologii.
Ponad 20 lat Katedrą Etyki KUL kierował Karol Wojtyła, późniejszy papież Jan Paweł II. Nie zaprzestał pracy na lubelskiej uczelni także wtedy, gdy został biskupem, metropolitą krakowskim, a potem kardynałem. Jako papież Jan Paweł II odwiedził KUL raz, w 1987 r.
Obecnie na KUL na ośmiu wydziałach i 47 kierunkach studiów, studiuje ponad 11 tys. studentów, w tym ponad 1,5 tys. doktorantów. Wśród nich jest 862 cudzoziemców. Kadra uczelni to 1937 osób, w tym 990 nauczycieli akademickich.(PAP)
Autorka: Renata Chrzanowska
ren/ agz/
