Rekonsekracja odnowionego cmentarza żydowskiego w Tarnowie będzie jednym z głównych wydarzeń 24. edycji Dni Pamięci Żydów Galicyjskich Galicjaner Sztetl. Tegoroczny festiwal żydowski w Tarnowie potrwa od środy do 14 lipca.
Jak poinformował prezes Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej Adam Bartosz, który wraz z Muzeum Okręgowym organizuje tarnowski Galicjaner Sztetl, zakończony w ostatnich dniach remont cmentarza żydowskiego w tym mieście, jednej z najstarszych żydowskich nekropolii na południu Polski, trwał od 2017 r. Była to najpoważniejsza renowacja w historii tej nekropolii.
Ceremonia rekonsekracji cmentarza żydowskiego odbędzie się w środę. Oficjalne rozpoczęcie festiwalu zaplanowano na czwartek, kiedy to pod Bimą, jedynym zachowanym obecnie fragmentem zniszczonej przez Niemców najstarszej, siedemnastowiecznej, tarnowskiej synagogi wystąpi zespół Nadav Malkieli & Friends z Izraela.
Według organizatorów Galicjaner Sztetl to jeden z największych festiwali żydowskich w Polsce. Pierwsza edycja miała miejsce w 1996 r. Głównym celem wydarzenia jest upamiętnienie dawnych mieszkańców i współtwórców kulturalnego, politycznego i społecznego oblicza dzisiejszej Małopolski.
W piątek odbędzie się kolacja szabatowa w The Nosh Cafe, a w sobotę - szabatowe śniadanie pod Bimą z koncertem Wojtka Jackowca oraz hawdala, czyli ceremonia zakończenia Szabatu. Z koncertami wystąpią w tym dniu Zuzanna Ogorzelec i Maciej Marcinkiewicz.
30 czerwca zaplanowano oprowadzanie z przewodnikiem po odnowionym cmentarzu żydowskim. W pierwszy weekend lipca odbędzie się nocny spacer trasą: cmentarz żydowski - dzielnica żydowska ze szklaneczką wina koszernego pod Bimą.
Wydarzenie zakończy się w niedzielę, 14 lipca Galicyjską Niedzielą pod Bimą, czyli jarmarkiem żydowskim. Będzie mu towarzyszyć „Fotomaraton” – fotogra miejska, spektakl teatru osób niepełnosprawnych – „Żydowski Tarnów” oraz „Koncert Galicyjski” w wykonaniu Basi Kawy i zespołu Romano Iło, Urszuli Makosz z zespołem oraz grupy Berberys.
Osadnicy żydowscy pojawili się na terenach dzisiejszego regionu tarnowskiego w średniowieczu. Pierwsze wzmianki o ich obecności pochodzą z 1445 r. Od początku zajmowali się handlem, zaczynając od zboża i sprowadzanego z Węgier i Rusi wina.
W okresie międzywojennym w XX w. w Tarnowie żyło 15,6 tys. Żydów, stanowiąc 42 proc. wszystkich mieszkańców. Niemcy po wkroczeniu do miasta w listopadzie 1939 r. spalili i wysadzili wszystkie synagogi oraz domy modlitwy, których było 40. Pierwsze wywózki Żydów do obozu koncentracyjnego Auschwitz nastąpiły w maju 1940 r. a w marcu 1941 r. powstało getto, w którym zamknięto ok. 40 tys. osób z Tarnowa, okolic oraz z zagranicy. Część z nich została zamordowana podczas likwidacji getta we wrześniu 1943 r., a pozostali wywiezieni do obozów koncentracyjnych.
Jedynym zachowanym obecnie fragmentem zniszczonej przez Niemców najstarszej, siedemnastowiecznej, tarnowskiej synagogi jest Bima, czyli podwyższenie, z którego odczytywana jest Tora.(PAP)
autor: Rafał Grzyb
rgr/ amac/