Tysiąclecie Chrztu Polski - w PRL żadna rocznica nie wywołała tylu emocji i tak ostrego sporu między komunistycznym państwem a Kościołem katolickim. Milenijne obchody sprzed 50 lat oraz ich chrześcijański wymiar w życiu Polaków przedstawią w Warszawie historycy podczas trwającej 12-13 maja konferencji naukowej "Pół wieku Milenium".
Konferencja odbędzie się w Centrum Edukacyjnym IPN "Przystanek Historia" przy ul. Marszałkowskiej. Goście spotkania będą mogli uczestniczyć w siedmiu sesjach, podczas których wystąpi blisko 40 badaczy z całej Polski. Podczas wystąpień i dyskusji przedstawią oni religijne, polityczne i społeczne aspekty obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski od 1956 roku do przełomu lat 1966-1967.
"50 lat temu Polska stała się widownią sporu pomiędzy komunistycznym państwem a Kościołem rzymskokatolickim. Punktem wyjścia tego sporu była wielka rocznica Tysiąclecia Chrztu Polski. Polska stała się polem rywalizacji o człowieka i o +rząd dusz+. W quasi-totalitarnej peerelowskiej rzeczywistości jakakolwiek aktywność wyłamująca się z monopolu państwowego była uważana za polityczną kontestację i przez ten pryzmat władza patrzyła na obchody Milenium Chrztu Polski" - powiedział PAP Bartłomiej Noszczak z warszawskiego oddziału IPN, który organizuje konferencję. Historyk podkreślił, że wydarzenia 1966 roku nie miały precedensu w poddanej komunistycznemu zniewoleniu Europie.
"50 lat temu Polska stała się widownią sporu pomiędzy komunistycznym państwem a Kościołem rzymskokatolickim. Punktem wyjścia tego sporu była wielka rocznica Tysiąclecia Chrztu Polski. Polska stała się polem rywalizacji o człowieka i o +rząd dusz+" - powiedział PAP Bartłomiej Noszczak z warszawskiego oddziału IPN
"Nieszczęście polegało na tym, że ta wyjątkowa rocznica przebiegała właściwie od początku w atmosferze wywołanego przez komunistów +bratobójczego+ sporu nie tylko o polską historię, lecz przede wszystkim o polską tożsamość. Spór ten posłużył ekipie Gomułki jako paliwo do bieżącej walki politycznej z hierarchicznym Kościołem i katolickim w swej masie narodem" - dodał Noszczak.
W pierwszym dniu konferencji 12 maja będzie można wziąć udział w takich sesjach jak: Obchody milenijne w Polsce (omawiane m.in. w świetle dokumentów Służby Bezpieczeństwa), Polska emigracja i sprawa wizyty papieża Pawła VI w Polsce oraz Relacje państwo-Kościół: rywalizacja, konflikt, represje.
Drugiego dnia konferencji 13 maja jej uczestnicy omówią udział zakonów w obchodach Milenium (m.in. w świetle dokumentów Urzędu do Spraw Wyznań), obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego (m.in. ich podstawy prawne i koncepcje laicyzacyjno-edukacyjne) oraz historiografię i politykę pamięci. Ostatnia sesja konferencji będzie poświęcona m.in. kwestii tzw. Ziem Zachodnich i Północnych w przemówieniach jednego z najważniejszych duchownych tamtego czasu - abp. Bolesława Kominka.
"Bardzo interesująco zapowiada się sesja dotycząca relacji państwo-Kościół, rywalizacji, konfliktu i represji. Przeanalizujemy poszczególne bardzo konkretne przypadki walki z Kościołem. Ale najciekawsza sesja, zatytułowana +Historiografia, polityka i kultura pamięci+, może być drugiego dnia, bo jak dotąd kwestie pamięci historycznej odnoszące się do Milenium nie były mocno akcentowane. Jestem bardzo ciekawy co przyniosą referaty, jakie będą nowe ustalenia i co wniosą do stanu wiedzy o wielkim jubileuszu sprzed 50 lat" - mówił Noszczak.
Zwrócił też uwagę, że wiele wystąpień będzie poświęconych konkurencyjnym dla Kościoła oficjalnym obchodom Tysiąclecia Państwa Polskiego. Mimo że odbywały się w ramach polityczno-propagandowego zapotrzebowania, to przyniosły też pozytywy. Dzięki hojnym dotacjom rozwijały się historia i archeologia, powstawały setki szkół, pracowano nad poprawą infrastruktury.
Historyk IPN przypomniał też, że milenijny rok, zwany Rokiem "Te Deum", był zwieńczeniem opracowanego przez prymasa Stefana Wyszyńskiego wieloletniego projektu przygotowań wiernych do tego wyjątkowego jubileuszu. "Najważniejszym założeniem tej koncepcji była duchowa i moralna odnowa Polaków, która miała się dokonać w ramach wielkich ogólnonarodowych rekolekcji" - zaznaczył. Przygotowania do Milenium Chrztu Polski zainaugurowały w 1956 roku Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego (powtórzone rok później w obecności prymasa). Był to czas Wielkiej Nowenny Narodu - duchowego i moralnego wzrastania, który wprowadzał wiernych do obchodów wielkiego święta polskiego Kościoła w 1966 roku.
Konferencja "Pół wieku Milenium" odbędzie się pod honorowym patronatem prezydenta Polski. (PAP)
nno/
