Prezydent Bronisław Komorowski złożył w czwartek w Kąkolewnicy (Lubelskie) wieniec przy pomniku upamiętniającym żołnierzy Armii Krajowej skazanych na śmierć i rozstrzelanych w tutejszym lesie. W Kąkolewnicy stacjonował sąd wojskowy II Armii Wojska Polskiego.
Z zachowanych dokumentów wynika, że sąd wojskowy skazał 144 osoby, w tym 63 - na śmierć; 43 wyroki zostały wykonane. Jednak historycy uważają, że rozstrzelanych tam mogło być tam znacznie więcej, nawet kilkaset lub przeszło tysiąc osób.
Z zachowanych dokumentów wynika, że sąd wojskowy skazał 144 osoby, w tym 63 - na śmierć; 43 wyroki zostały wykonane. Jednak historycy uważają, że rozstrzelanych tam mogło być tam znacznie więcej, nawet kilkaset lub przeszło tysiąc osób.
Sztab II Armii Wojska Polskiego utworzonej w sierpniu 1944 roku razem z podległym mu sądem zajmował w Kąkolewnicy budynki, z których wykwaterowano mieszkańców wsi. W jednym z domów utworzono areszt. Więziono tam żołnierzy AK, ale też cywili, i żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego. Na śmierć skazywano głównie za dezercję i opór przeciwko ówczesnej władzy. Skazańców wywożono nocą do pobliskiego lasu i tam rozstrzeliwano. Zwłoki zakopywano w przygotowanym wcześniej dole.
Na początku lat 90. w wyniku przeprowadzonych w lesie ekshumacji wydobyto szczątki 12 osób. Nie ustalono ich tożsamości. Przy niektórych znaleziono fragmenty munduru, orzełka w koronie. Ofiary miały ręce związane drutem. Niektórym połamano kości ramion i podudzi. Zginęły od strzałów w tył głowy.
Z relacji świadków wynika, że mogił może być kilka, a ofiar więcej niż wskazywałaby na to dokumentacja archiwalna. W Kąkolewnicy stacjonował też sztab jednej z armii sowieckich, a w pobliżu miało siedzibę NKWD.
W 1980 r. w lesie na Uroczysku Baran, gdzie dokonywano egzekucji, ustawiono symboliczną mogiłę. Na kamiennym głazie obok krzyża, zawieszono tablicę z napisem „O Panie pomnij, że odszedłem w mękach i cierpieniu, a los ten zgotował mi brat”.
W kwietniu 1945 r. II Armia Wojska Polskiego brała udział operacji łużyckiej w ramach sowieckiej ofensywy na Berlin. W wyniku nieudolnego dowodzenia II AWP poniosła całkowitą klęskę, m.in. w bitwie pod Budziszynem. (PAP)
ren/ son/ ls/
