Polski Cmentrz Wojenny na Monte Cassino. Fot. PAP/L. Szymański
W bitwie o Monte Cassino walczyli żołnierze, których potem nazwano najlepszymi w II wojnie światowej - podkreśla Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, która w sobotę w San Vittore del Lazio we Włoszech zorganizowała uroczystości poświęcone polskim bohaterom.
W ceremonii odsłonięcia nowego narodowego miejsca pamięci we Włoszech wzięła udział ponad 150-osobowa delegacja z Polski, m.in. weterani walk spod Monte Cassino, minister kultury Małgorzata Omilanowska, wicemarszałkowie Sejmu i Senatu, władze Instytutu Pamięci Narodowej, biskup polowy Wojska Polskiego, a także przedstawiciele Kancelarii Prezydenta, Ministerstwa Obrony Narodowej i Wojska Polskiego. Obecni byli również przedstawiciele włoskich władz lokalnych.
"+Za naszą i waszą wolność, my polscy żołnierze Bogu oddaliśmy ducha, ziemi włoskiej ciało, a serca Polsce+. Było to wyznanie wiary żołnierzy 2. Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa, jedynej wielkiej jednostki wśród wszystkich armii alianckich, złożonej z jeńców, więźniów i zesłańców" - podkreślił sekretarz Rady Andrzej Krzysztof Kunert. Dodał przy tym, że choć żołnierzom gen. Andersa nie udało się wyzwolić Polski, to jednak przynieśli oni wolność ziemi włoskiej.
"+Za naszą i waszą wolność, my polscy żołnierze Bogu oddaliśmy ducha, ziemi włoskiej ciało, a serca Polsce+. Było to wyznanie wiary żołnierzy 2. Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa, jedynej wielkiej jednostki wśród wszystkich armii alianckich, złożonej z jeńców, więźniów i zesłańców" - podkreślił sekretarz Rady Andrzej Krzysztof Kunert.
Kunert przypomniał, że Polacy swój słynny szlak bojowy rozpoczęli od zwycięstwa pod Monte Cassino. "Bitwę tę nazwano później najbardziej zaciętą bitwą drugiej wojny światowej, a żołnierzy polskich - najlepszymi żołnierzami, jakich wydała ta wojna" - podkreślił. Jak dodał, stawiając pomniki w hołdzie polskim żołnierzom należy zdawać sobie sprawę, że "jeszcze trwalsza niż pomniki z granitu, czy spiżu jest ludzka pamięć".
San Vittore del Lazio to niewielka miejscowość leżąca w pobliżu Monte Cassino. Rada w porozumieniu z weteranami wybudowała w tym miejscu upamiętnienie nekropolii, gdzie podczas walk z Niemcami w 1944 r. tymczasowo pochowano ok. 500 polskich żołnierzy. W sobotę pomnik poświęcono i odsłonięto. Głównym akcentem monumentu jest oryginalny krzyż, który jeszcze w czasie wojny wykonano z łusek pocisków artyleryjskich.
"Ten pomnik to symbol pamięci o tych, co polegli na wzgórzach Monte Cassino. Cześć ich pamięci!" - powiedział Antoni Łapiński z 3. Dywizji Strzelców Karpackich, której żołnierze byli chowani w San Vittore del Lazio.
Do uczestników uroczystości list skierował marszałek Sejmu Radosław Sikorski. "Monte Cassino jest i będzie w pamięci każdego Polaka symbolem bohaterstwa polskich żołnierzy walczących we Włoszech w 1944 roku" - podkreślił. List odczytała wicemarszałek Sejmu Elżbieta Radziszewska. Sikorski zwrócił uwagę, że los 2. Korpusu Polskiego i jego dowódcy gen. Andersa nasuwają refleksję o tragicznej historii Polaków podczas wojny i w okresie powojennym.
"Dziś cieszymy się odzyskaną 25 lat temu wolnością i możemy w wolnej Polsce czcić bohaterów spod Monte Cassino. Mamy jednak świadomość, że nie wszyscy nasi sąsiedzi mogą cieszyć się w pełni wolnością, stabilnością i bezpieczeństwem swoich granic. Musimy pamiętać, że wolność nie jest dana raz na zawsze" - zaznaczył marszałek.
Po uroczystości uczestnicy delegacji zwiedzili okolicznościową wystawę przy miejscowym XV–wiecznym kościółku Santa Maria del Soccorso, złożyli kwiaty przed włoskim pomnikiem ofiar cywilnych i wojskowych. Wspólnie z mieszkańcami San Vittore del Lazio obejrzeli również pokaz musztry paradnej i wysłuchali koncertu Orkiestry Reprezentacyjnej Wojska Polskiego.
W niedzielę polska delegacja uda się na spotkanie z opatem Monte Cassino o. Donato Ogliari. Odbędzie się także msza św. w kaplicy opactwa i złożenie wieńców na Polskim Cmentarzu Wojennym. Powrót do Warszawy zaplanowano tego samego dnia późnym wieczorem.
W San Vittore del Lazio, przy jednym z dwóch szlaków bitewnych i komunikacyjnych nazywanych "Drogą do Piekieł", prowadzących na pole walki o Monte Cassino, w połowie maja 1944 r. ulokowano miejsce tymczasowego pochówku poległych żołnierzy. Była to jedna z dwóch pierwszych nekropolii (druga była w miejscowości Acquafondata), gdzie chowano poległych pod Monte Cassino. W 1945 r. szczątki żołnierzy zostały przeniesione na Cmentarz Monte Cassino.
Monte Cassino wraz z znajdującym się na wzgórzu klasztorem benedyktynów było w czasie drugiej wojny światowej kluczową niemiecką pozycją obronną na tzw. linii Gustawa, mającą uniemożliwić aliantom zdobycie Rzymu. 18 maja 1944 r. po niezwykle zaciętych walkach zdobył je 2. Korpus Polski dowodzony przez gen. Władysława Andersa. W bitwie zginęło 923 polskich żołnierzy, 2931 zostało rannych, a 345 uznano za zaginionych.
Z San Vittore del Lazio Norbert Nowotnik (PAP)
nno/ par/
