Uruchomiona przez rosyjskie Stowarzyszenie Memoriał strona internetowa z bazą danych funkcjonariuszy NKWD odpowiedzialnych za masowe represje lat 30. nie wytrzymała oblężenia internautów i nie działała w czwartek już w drugiej połowie dnia - podały media.
W piątek strona jest dostępna, jednak wciąż są pewne kłopoty. Można poruszać się po bazie i dane ponad 40 tys. funkcjonariuszy przeszukiwać po nazwisku, miejscu pracy czy otrzymanych odznaczeniach. Jednak nie wszystkie linki działają, a komunikat na stronie głosi, że z powodu przeciążenia funkcjonuje ona niestabilnie.
Informator - dostępny pod linkiem nkvd.memo.ru - to internetowa wersja bazy wydanej latem przez Stowarzyszenie Memoriał na płycie CD, nazwanej "Skład kadrowy organów bezpieczeństwa państwowego w latach 1935-39". Tę stronę w internecie niezależna "Nowaja Gazieta" określiła jako "Wikipedia katów".
Zebrany i opublikowany materiał to efekt wieloletniej pracy niezależnego badacza Andrieja Żukowa. Przebadał on ponad 11 tys. rozkazów personalnych NKWD z okresu od połowy lat 30. Wskazano w nich praktycznie wszystkich, którzy dosłużyli się stopni specjalnych, wprowadzonych do systemu radzieckich organów bezpieczeństwa w 1935 roku. Właśnie ci funkcjonariusze, którzy uzyskali w służbach specjalne stopnie, prowadzili śledztwa i przesłuchania w sprawach o charakterze politycznym.
Badacze rosyjscy, w tym historycy Memoriału, dotąd skupiali się przede wszystkim na identyfikacji ofiar represji lub też na działalności osób najwyżej postawionych w radzieckich służbach bezpieczeństwa. Badania Żukowa pozwalają dowiedzieć się więcej o bezpośrednich wykonawcach "wielkiego terroru".
Anonsując uruchomienie bazy w internecie Memoriał podkreślił, że pojawienie się informatora "to znaczący krok w kierunku głębszego i dokładniejszego zrozumienia tragicznej historii naszego kraju w latach 30. XX wieku".
Druga połowa lat 30. to w ZSRR okres tzw. wielkiej czystki ("wielkiego terroru" według określenia brytyjskiego historyka Roberta Conquesta) - represji w aparacie partyjnym i wzmocnienia terroru wobec społeczeństwa. Głównym celem represji były osoby, które NKWD uznawało za niepewne politycznie czy potencjalną opozycję w aparacie partyjnym. W latach 1937-1938, w okresie szczególnego nasilenia terroru, skazano 1,7 mln osób, ponad 700 tys. spośród nich stracono.
Z Moskwy Anna Wróbel (PAP)
awl/ jo/ ro/
