Powstańcza barykada. Warszawa, 1944 r. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja
Stefan Elek został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w uznaniu wybitnych zasług w umacnianiu przyjaźni polsko-węgierskiej oraz za pomoc udzielaną Polakom w czasie Powstania Warszawskiego. Elek - Węgier z pochodzenia - od 1947 r. posiada polskie obywatelstwo.
W imieniu prezydenta Andrzeja Dudy order wręczył minister Maciej Łopiński podczas uroczystości zorganizowanej w Oddziale Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku - poinformowała w sobotę prezydencka kancelaria.
Stefan Elek - z pochodzenia Węgier - w 1944 r. skierowany został do Warszawy, jako żołnierz węgierskiej 1. Dywizji Kawalerii (potem Huzarów). "Węgrzy podczas wybuchu Powstania Warszawskiego odmówili walki z Polakami. Oddział Stefana Eleka zgłosił się do Armii Krajowej z chęcią przejścia na polską stroną. Dowództwo AK nie wyraziło na to zgody, lecz wyznaczono im zadanie ochraniania ludności cywilnej" - czytamy w komunikacie kancelarii.
Przez okres około 2 tygodni Węgrzy ocalili (według różnych szacunków) od kilkuset do maksymalnie 2 tys. mieszkańców stolicy. Po upadku Powstania Stefan Elek zdecydował się pozostać w Polsce. W 1945 r. został aresztowany przez Armię Czerwoną i wywieziony do ZSRR. Zdołał uciec z transportu i dzięki pomocy rybaków, przedostał się do Polski, do Jelitkowa. Nie wrócił na Węgry. Osiadł w Gdańsku. Ożenił się z Polką. Od 1947 r. posiada polskie obywatelstwo.
Stefan Elek pracował jako kreślarz. Odpowiadał m.in. za koncepcję odbudowy Parku Oliwskiego, oraz współprojektował gdańskie ZOO. Jest jednym z najdłużej czynnych zawodowo emerytów w Polsce. Od 1956 r. jest tłumaczem przysięgłym języka węgierskiego. Uhonorowany m.in. medalem "Pro Memoria" nadawanym przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.(PAP)
laz/
