Wiceprezes IPN Mateusz Szpytma (C) oraz Kapelan żołnierzy Armii Krajowej i Sybiraków o. Jerzy Pająk podczas ceremonii wręczenia nagród „Świadek Historii” w Wojewódzkim Domu Kultury w Kielcach. Fot. PAP/P. Polak
Konsularny generalny Węgier w Krakowie, historyk i wnuczka oficera zamordowanego przez NKWD znaleźli się wśród pięciu laureatów uhonorowanych w piątek nagrodą IPN „Świadek Historii”. Doceniono także Stowarzyszenie NZS 1980.
Honorowe wyróżnienie, które po raz ósmy przyznał Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie, przyznawane jest osobom i instytucjom szczególnie zasłużonym dla upamiętniania historii narodu polskiego, zaangażowanym w pielęgnowanie polskiej pamięci historycznej, dbającym o zachowanie, propagowanie i pogłębianie wiedzy o historii najnowszej naszego kraju.
Krakowski oddział Instytutu Pamięci Narodowej nagradza osoby związane z Małopolską i woj. świętokrzyskim. Nagrody wręczał wiceprezes IPN Mateusz Szpytma. Jak mówił, celem IPN od momentu jego powstania było "dbanie o pamięć narodową".
Prof. J. Karwat: Polaków i Węgrów łączyła w 1956 roku solidarność
"Nasza działalność byłaby dużo słabsza i wręcz niemożliwa do zrealizowania, gdybyśmy nie współpracowali z różnymi instytucjami i osobami, które zajmują się upamiętnianiem różnych wydarzeń z naszej historii. To wyróżnienie to rodzaj podziękowania od instytucji państwowej, jaką jest IPN, wszystkim tym, którzy szczególnie zasłużyli się na polu pielęgnowania historii” – podkreślił Szpytma.
Nagrodę w Wojewódzkim Domu Kultury w Kielcach odebrała konsul generalna Węgier w Krakowie Adrienne Koermendy. W latach 1990-2004 była pracownikiem węgierskiego MSZ, wykładowcą historii Węgier m.in. na Uniwersytecie Warszawskim. Od 2014 r. jest konsulem generalnym Węgier w Krakowie. W uzasadnieniu przyznania nagrody podkreślono, że Koermendy świetnie zna historię Polski i przy wszystkich okazjach podkreśla rolę i znaczenie narodu polskiego w historii Europy. W 2018 r. zorganizowała szereg imprez (koncerty, wystawy, sesje naukowe), poświęconych setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.
„Jestem bardzo zaskoczona, czuję, że nie zasłużyłam na taką nagrodę. Ale to wyróżnienie przyjmuję z ogromną wdzięcznością i radością. Jestem jednak przekonana, że tej nagrody nie otrzymała Adrienne Koermendy, tylko przedstawicielka narodu węgierskiego” – powiedziała PAP konsul generalna Węgier w Krakowie.
Wyróżniono także Jolantę Kulińską, wnuczkę por. Władysława Sulewskiego, zamordowanego przez NKWD wiosną 1940 r. w Kijowie. W 2012 r. rozpoczęła działalność w Stowarzyszeniu Kielecka Rodzina Katyńska, w którym od 2014 r. pełni funkcję wiceprezesa. Współpracuje z Muzeum Katyńskim, IPN, samorządami i szkołami w woj. świętokrzyskim, organizując spotkania poświęcone zbrodni katyńskiej.
Marszałek Piłsudski Honorowym Obywatelem Bodzentyna
Nagrodę odebrała również historyk Urszula Oettingen, która od blisko 30 lat prowadzi działalność na Kielecczyźnie w dziedzinie opieki nad dobrami kultury i utrwalania pamięci historycznej, popularyzowania historii i zabytków regionu świętokrzyskiego. Łączy pracę dydaktyczną i naukową z pracą społeczną. W 2017 r. w gminie Bodzentyn zainicjowała wiele wydarzeń, promujących postacie i fakty z lokalnej historii oraz fakty z historii Polski. Stworzyła gminny kalendarz pamięci historycznej.
„To uwieńczenie mojej 30-letniej pracy w zakresie kultywowania pamięci historycznej. Mam to wielkie szczęście, że z wykształcenia jestem historykiem i nauczycielem akademickim. Dzięki temu mogę popularyzować historię, która jest moją wielką pasją” – zaznaczyła w rozmowie z PAP Oettingen.
Laureatem nagrody IPN został również Janusz Baster, który od kilkunastu lat propaguje wiedzę na temat walki zbrojnej krakowian w czasie II wojny światowej, konspiracji antyniemieckiej i antykomunistycznej. Jest synem Józefa Bastera ps. „Rak”, który w 1939 r. zorganizował w Krakowie zespół sabotażowo-dywersyjny Organizacja Orła Białego, a od 1940 r. był szefem łączności okręgu krakowskiego Związku Odwetu ZWZ-AK (matka była łączniczką krakowskiego Kedywu). Janusz Baster jest animatorem wielu przedsięwzięć upamiętniających krakowskich konspiratorów, założył m.in. stronę internetową www.kedyw.info, wygłasza wykłady i prelekcje, publikuje książki i artykuły.
Wyróżnienie przyznano także o. Jerzemu Pająkowi z zakonu Braci Mniejszych Kapucynów prowincji krakowskiej. Od lat jest kapelanem Związku Sybiraków Oddział w Krakowie i Związku Żołnierzy AK. Ponadto opiekuje się wieloma innymi organizacjami kombatanckimi w Krakowie, uczestniczy w uroczystościach patriotycznych i religijnych tych organizacji.
„W pewnym sensie jestem zaskoczony, bo nie byłem bezpośrednim świadkiem jakichś wielkich wydarzeń. Oczywiście jestem kapelanem środowisk niepodległościowych, ale o tych wydarzeniach dowiadywałem się z tzw. drugiej ręki. Dlatego nie przypuszczałem, że otrzymam tę nagrodę. Muszę się jednak pochwalić, że wygłosiłem już ponad 200 patriotycznych kazań, a okolicznościowych drugie tyle. Może dlatego uznano, że zasługuje na to wyróżnienie" – mówił PAP o. Pająk.
Dr Dworaczek: Władze zdawały sobie sprawę, że NZS będzie organizacją opozycyjną
Nagrodzono również Stowarzyszenie NZS 1980, organizację skupiającą osoby związane z Niezależnym Zrzeszeniem Studentów w Krakowie w latach 1980-1989. Stowarzyszenie upowszechnia wiedzę o historii ruchu studenckiego, przekazuje prawdę o PRL i działalności opozycyjnej. Pomaga dawnym działaczom NZS w trudnej sytuacji życiowej. Organizuje obchody rocznicowe, uroczystości, upamiętnia ofiary systemu komunistycznego, prowadzi akcje edukacyjne oraz działalność badawczą, naukową i wydawniczą.
Nagroda ma charakter honorowy. W 2009 r. została zainicjowana w Białymstoku jako lokalna odmiana ogólnopolskiej nagrody IPN „Kustosz pamięci narodowej”. W swoich regionach przyznają ją m.in. oddziały IPN w Rzeszowie, Łodzi, Białymstoku i Poznaniu.
W Krakowie od 2012 r. nagrody otrzymali m. in.: ks. kard. Franciszek Macharski, działacze podziemnej Solidarności Stanisław Malara, Paweł Perchel, Adam Roliński, Władysław Skalski (pośmiertnie), współzałożyciel Kieleckiej Rodziny Katyńskiej Jan Banaśkiewicz i prezes Fundacji Kielecki Ochotniczy Szwadron Kawalerii im. 13. Pułku Ułanów Wileńskich, Robert Mazur i Środowisko Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej „Ponury” – „Nurt” (PAP).
Janusz Majewski
maj/ agz/
