„Sowiecki aparat represji wobec litewskiego i polskiego podziemia 1944–1945”
W Wilnie zaprezentowano w środę książkę pt. „Sowiecki aparat represji wobec litewskiego i polskiego podziemia 1944–1945”, która zawiera dokumenty dotyczące akcji prowadzonych przez władze sowieckie przeciwko partyzantom polskim i litewskim na Wileńszczyźnie.
„Ta książka jest hołdem dla tych, którzy zginęli walcząc o wolność, spłaceniem długu wdzięczności wobec tych młodych Litwinów i Polaków, którzy oddali życie w obronie swych wartości, i przestrogą dla młodego pokolenia” - powiedział podczas wileńskiej prezentacji prezes Instytutu Pamięci Narodowej Jarosław Szarek.
Pokaźne wydanie – prawie tysiąc stron - jest wynikiem wspólnej kilkuletniej pracy historyków polskich i litewskich. Zawiera ponad 70 dokumentów NKWD i NKGB (Ludowego Komisariatu Bezpieczeństwa Państwowego - sowieckiej policji politycznej wyodrębnionej z NKWD) tłumaczonych z języka rosyjskiego na polski i litewski i - jak podkreślił prof. Piotr Niwiński, członek kolegium redakcyjnego - „jest to publikacja nowatorska”.
„Ta książka jest hołdem dla tych, którzy zginęli walcząc o wolność, spłaceniem długu wdzięczności wobec tych młodych Litwinów i Polaków, którzy oddali życie w obronie swych wartości, i przestrogą dla młodego pokolenia” - powiedział prezes Instytutu Pamięci Narodowej Jarosław Szarek.
„Po raz pierwszy historycy Polski i Litwy połączyli siły, by wydać tom dokumentów fundamentalnych, bez których żaden historyk zajmujący się historią najnowszą nie może się obejść” - powiedział PAP Piotr Niwiński.
Zaznaczył, że „publikacja jest skierowana nie tylko do osób zajmujących się historią zawodowo, ale też do szerszego grona osób zainteresowanych”, gdyż „prezentowane tu dokumenty są często bardzo obrazowe, treściwe, pokazują, jak ta rzeczywistość wyglądała”.
Zdaniem polskiego historyka publikacja jest też m.in. „platformą do szukania porozumienia". "Pokazuje wyraźnie, że o ile wcześniej stosunki polsko-litewskie, litewsko-polskie były – mówiąc delikatnie – napięte, to wspólny okupant – Sowiet - od lipca 1944 roku wyraźnie te napięcia wygasza” - powiedział Niwiński.
Dodał, że „te dokumenty wskazują nawet na zamierzoną bądź niezamierzoną współpracę strony litewskiej i polskiej w zwalczaniu komunistycznego systemu”.
Litewski historyk prof. Arunas Bubnys w rozmowie z PAP zaznaczył, że publikacja ma też duże znaczenie w stosunkach międzypaństwowych Litwy i Polski. Jego zdaniem „pokazuje, że niezależnie od tego, czy te stosunki są dobre czy niezbyt dobre, my współpracujemy i dobrym przykładem tego jest ta właśnie publikacja”.
Litewski historyk prof. Arunas Bubnys w rozmowie z PAP zaznaczył, że publikacja ma też duże znaczenie w stosunkach międzypaństwowych Litwy i Polski. Jego zdaniem „pokazuje, że niezależnie od tego, czy te stosunki są dobre czy niezbyt dobre, my współpracujemy i dobrym przykładem tego jest ta właśnie publikacja”.
Książka „Sowiecki aparat represji wobec litewskiego i polskiego podziemia 1944–1945” ukazała się w ramach realizacji umowy zawartej w 2010 roku pomiędzy polskim Instytutem Pamięci Narodowej i litewskim Centrum Badania Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszkańców Litwy. W ramach tej współpracy ukażą się kolejne tomy z serii „Polska i Litwa w XX wieku”.
W czwartek "Sowiecki aparat represji" zostanie zaprezentowany w Kownie; w najbliższym czasie książka będzie też prezentowana w Polsce, m.in. w Gdańsku, Olsztynie, Warszawie, Wrocławiu, Krakowie, Rzeszowie.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ az/ mc/
