Dorota Kłuszyńska. Źródło: Wikimedia Commons
Dwie wybitne kobiety - Dorota Kłuszyńska i Maria Sojkowa, które były członkiniami Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego, pierwszego lokalnego rządu na ziemiach polskich w 1918 r., zostaną uhonorowane w niedzielę na Wzgórzu Zamkowym w Cieszynie.
Na Wzgórzu istnieje „Uliczka Cieszyńskich Kobiet”, którą oświetlają lampy w kształcie sześcianów. Każda z nich upamiętnia inną zasłużoną osobę - działaczki społeczne i narodowe. W niedzielę odsłonięte zostaną dwie kolejne.
Dyrektor ośrodka Zamek Cieszyn Ewa Gołębiowska podkreśliła, że panie Kłuszyńską i Sojkową światopoglądowo dzieliło bardzo wiele. Pierwsza była aktywną działaczką Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego, a druga - Polskiego Związku Niewiast Katolickich. „Dla dobra ogólnego działały jednak ponad podziałami” – powiedziała.
Jak dodała Gołębiowska, w Radzie Narodowej były trzy kobiety. Już wcześniej w „Uliczce” uhonorowana została Zofia Kirkor-Kiedroniowa, aktywistka narodowa i społeczna, krzewicielka polskiego szkolnictwa, więźniarka Cytadeli Warszawskiej i sybiraczka. Po przeniesieniu się na Śląsk była w 1919 r. aresztowana także przez Czechów. „Teraz chcemy uhonorować dwie pozostałe panie” – powiedziała Gołębiowska.
Dorota Kłuszyńska urodziła się w 1874 r. Walczyła o przyłączenie Śląska do Macierzy. Od 1911 r. organizowała na Śląsku Cieszyńskim obchody dnia kobiet, gdzie walczono o ich prawa wyborcze, redagowała też „Głos kobiet”. Do Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego weszła jako aktywna działaczka Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego.
W okresie międzywojennym zasiadała przez ponad 10 lat w senacie, gdzie z ramienia PPS zabiegała o ustawowe gwarancje praw socjalnych kobiet i ochronę macierzyństwa. Działała w społecznym ruchu walki z alkoholizmem, Robotniczym Towarzystwie Przyjaciół Dzieci i wielu innych organizacjach. Zmarła w 1952 r.
Maria Sojkowa urodziła się w 1875 r. Całe życie mieszkała w Trzyńcu – Oldrzychowicach. Do Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego weszła jako członkini zarządu Związku Śląskich Katolików. Należała do założycielek i aktywnie działała w Polskim Związku Niewiast Katolickich. Na spotkaniach oraz wiecach, zawsze ubrana w strój cieszyński, agitowała za przyłączeniem Śląska Cieszyńskiego do Polski. Zmarła w 1944 r.
„Uliczkę Cieszyńskich Kobiet” stworzył Klub Kobiet Kreatywnych. Jej celem jest upamiętnienie wybitnych dam cieszyńskiego życia społecznego. Obecnie przypomina ona o 16 kobietach. Są wśród nich m.in. polskie działaczki patriotyczne Zofia Kirkor-Kiedroniowa, Stefania Michejdowa i Ewa Milerska, uczestniczki konspiracji podczas okupacji niemieckiej Helena Molak i Anna Szabot „Rachela”, działaczki społeczne Emilia Kołder i Anna Rucka, współzałożycielka cieszyńskiego oddziału Towarzystwa Ochrony Zwierząt Łucja Maria Monne, etnograf Janina Marcinkowa, a także filantropki Marianna Górniak-Cienciałowa i Gabriela von Thun und Hohenstein.
Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego powstała 19 października 1918 r. z inicjatywy Józefa Kiedronia. Liczyła 22 członków. Do jej prezydium wybrani zostali ks. Józef Londzin, Jan Michejda i Tadeusz Reger.
5 listopada Rada zawarła porozumienie z czeskim odpowiednikiem - Zemskym Narodnim Vyborem pro Slezsko. Wytyczono tymczasową polsko-czechosłowacką granicę na Śląsku Cieszyńskim, która w przybliżeniu pokrywała się z etnograficzną linią podziału. Po polskiej stronie znalazła się znaczna część Zaolzia.
Rada Narodowa po 11 listopada podporządkowała się naczelnikowi Józefowi Piłsudskiemu i powołanemu przez niego rządowi, który 25 listopada przyjął uchwałę upoważniającą ją do sprawowania w jego imieniu władzy na Śląsku Cieszyńskim. Działalność zakończyła latem 1920 r. (PAP)
autor: Marek Szafrański
edytor: Paweł Tomczyk
szf/ pat/
