Oznaka okolicznościowa z okazji Dnia Objęcia Górnego Śląska przez Rzeczpospolitą zaprezentowana podczas spotkania pod hasłem "Raduj się Polsko!" w "Przystanku Historia" IPN w Warszawie. Fot. PAP/T. Gzell
Replikę oznaki, wydanej z okazji włączenia Górnego Śląska do Rzeczpospolitej, zaprezentowano w poniedziałek w Warszawie. "Chcemy pokazać fakty historyczne i emocje, które towarzyszyły tym wydarzeniom" - powiedział szef oddziału IPN w Katowicach dr Andrzej Sznajder.
Zaprezentowana w warszawskim Centrum Edukacyjnym IPN "Przystanek Historia" replika oznaki okolicznościowej została wydana przez katowicki oddział Instytutu Pamięci Narodowej.
Oryginał powstał najprawdopodobniej z inicjatywy Centralnego Komitetu Uroczystości Dnia Objęcia Górnego Śląska na podstawie projektu Konstantego Laszczka. Znaczek o średnicy 26 mm wykonany był z blachy mosiężnej, czasem srebrzonej. Przedstawiał śląskiego orła z koroną na piersi w perełkowym otoku i był noszony w tych dniach na Górnym Śląsku i w Polsce jako symbol radości z przyłączenia regionu do Rzeczpospolitej.
Powrót Górnego Śląska do Polski w 1922 r.
"Wydarzenia sprzed 95 lat, które przypominamy, jak żadne inne z przeszłości połączyły Śląsk i Warszawę. Rozgrywały się między 20 czerwca a 15 lipca 1922 r., kiedy wschodnia część Górnego Śląska na skutek powstań i plebiscytu została przyznana Rzeczpospolitej" - powiedział dr Andrzej Sznajder.
Jak zaznaczył, "uroczysta celebra przejmowania władzy nad częścią Górnego Śląska była nie tylko rezultatem starań samych mieszkańców regionu". "Był to w istocie wynik starań całego społeczeństwa polskiego. Tego znajdującego się jeszcze na spornym terenie Śląska, jak i tego, które miało okazję od listopada 1918 r. cieszyć się z odrodzonej Rzeczpospolitej" - ocenił Sznajder.
Zdaniem dyrektora katowickiego oddziału IPN nie byłoby ostatecznego efektu, gdyby nie powstania i spontaniczna postawa obywateli odrodzonej Rzeczpospolitej. "Nie byłoby powstań i ich sukcesów, gdyby nie ogromne wsparcie, nie tylko moralne, ale także materialne i polityczne, którego udzielali Polacy Górnoślązakom zabiegającym o połączenie z Rzeczpospolitą" - podkreślił Sznajder.
"Symbolem tego poparcia jest oznaka, którą dzisiaj prezentujemy - jej replika, którą katowicki oddział IPN wydał i rozpowszechnia wśród mieszkańców regionu, jak i poza nim. Powstała ona poza Śląskiem, w Krakowie. Była noszona jako wyraz radości z faktu objęcia Górnego Śląska przez Rzeczpospolitą. Chcemy przez to pokazać nie tylko pewne fakty historyczne, ale także zwrócić uwagę na emocje, które tym wydarzeniom towarzyszyły" - mówił Sznajder.
W latach 1919-1921 ważyła się sprawa przynależności państwowej Górnego Śląska, należącego wcześniej do państwa niemieckiego. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. wzmogło działający tam polski ruch narodowy, zwalczany przez niemiecką administrację i wojsko. Walka o wpływy narodowe skutkowała m.in. trzema powstaniami śląskimi w latach 1919-1921.
20 czerwca 1922 r. Wojsko Polskie pod dowództwem gen. Stanisława Szeptyckiego przejęło część Górnego Śląska przyznaną Polsce decyzją Konferencji Ambasadorów. Ziemie te wróciły do Polski w wyniku plebiscytu i III powstania śląskiego.
16 lipca 1922 roku odbyła się w Katowicach uroczystość zjednoczenia Górnego Śląska z Polską przez symboliczne przejęcie ziemi śląskiej przez rząd RP. Podpisano wówczas Akt Objęcia Górnego Śląska przez Polskę. (PAP)
masl/ agz/
