Pielgrzymka nadziei 1983

O znaczeniu pielgrzymki dla zawieszonego po 13 grudnia 1981 r. związku mówił m.in. członek podziemnej Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” Zbigniew Bujak: „Czego oczekuję po tej wizycie? Że pozwoli ludziom nie ustać w drodze, nie ustać w walce”. Z kolei przewodniczący legalnej „Solidarności” Lech Wałęsa stwierdzał: „Moim zdaniem przyjazd Ojca św. do Polski rozbudzi znów i umocni wartości moralne, które były treścią duchową naszego ruchu związkowego”. Okolicznościowe oświadczenie wydała TKK. Można w nim przeczytać m.in.: „Miliony Polaków zrzeszonych w NSZZ +Solidarność+ z radością oczekują przyjazdu Ojca Świętego do Ojczyzny. Dla nas jest to wizyta pokoju i nadziei”. Wspomniany wcześniej Wałęsa zwracał się do Jana Pawła II o „audiencję w dowolnej formie”. Jak bowiem deklarował: „Pragnąłbym podziękować – choćby symbolicznie, za Twoje wstawiennictwo u Matki Jasnogórskiej, za pamięć i troskę o losy robotników, wszystkich Polaków”. Trzeba w tym miejscu przypomnieć, że owe spotkanie było chyba głównym punktem spornym w rozmowach władz PRL ze stroną kościelną.

W związku z papieską wizytą władze podziemnego związku zapowiedziały rezygnację z wszelkich akcji protestacyjnych. I tak np. w kwietniu 1983 r. Regionalna Komisja Wykonawcza NSZZ „Solidarność” Małopolska ogłosiła „maj miesiącem pokoju, oczekiwań i przygotowań do pielgrzymki Ojca Świętego do Polski”, wzywając do powstrzymania się od wszelkich akcji protestacyjnych od 2 maja, aż do zakończenia papieskiej wizyty. Działacze „Solidarności” zwracali się też do Polaków o „godne i uroczyste przyjęcie” Jana Pawła II. Przykładowo Regionalna Komisja Strajkowa Dolny Śląsk apelowała: „Okażmy się godni tej historycznej wizyty. Zarówno w czasie oczekiwania, jak i podczas wizyty Ojca Świętego zachowajmy godność i religijne skupienie, pamiętając jednocześnie, że tego dnia nasze miejsce jest przy Ojcu Świętym”. Z kolei w imieniu „Solidarności Walczącej” Kornel Morawiecki i Wojciech Myślecki (pod pseudonimem „Andrzej Lesowski”) wzywali: „Ta wizyta musi stać się ogólnonarodowym świętem [...] Okażmy jemu i sobie naszą Wiarę, Nadzieję, Miłość i Solidarność”. 

CZYTAJ TAKŻE

II pielgrzymka Jana Pawła II do Polski

Przebieg pielgrzymki był obszernie relacjonowany w podziemnej prasie. I to do tego stopnia, że „Tygodnik Mazowsze” stał się niemalże periodykiem kościelnym, gdyż grubo ponad połowę jego objętości zajmowały relacje z przebiegu wizyty Jana Pawła II w kraju. Nie inaczej było w przypadku wielu innych drugoobiegowych pism. I tak np. na łamach „Woli” po mszy świętej w katedrze św. Jana w Warszawie w pierwszym dniu pielgrzymki pisano: „Rozległ się olbrzymi, trwający później nieustannie, okrzyk: +Solidarność+, +Papież z nami+, +Lech Wałęsa+, +Zbyszek Bujak+, +Koniec wojny+. Jakby z ludzi opadło zmęczenie i napięcie, jakby uleciał lęk, jakby nie było 18 miesięcy wojny”. I przewidywano: „Niesamowity widok dziesiątek tysięcy dłoni wyciągniętych w geście zwycięstwa. Będzie tak od tej pory już na trasie całej pielgrzymki. Milionowe rzesze skandujące: +Niech żyje Papież!+. I miliony ze znakiem +V+. Prawdziwa solidarność utrudzonego narodu. Szczęśliwe, najdłuższe dni w roku”. Tak też było – Polacy witali Jana Pawła II entuzjastycznie, wszędzie była też obecna „Solidarność” – na flagach, transparentach, w gestach i na ustach uczestników papieskich mszy. Mszy kończonych pieśnią „Boże coś Polskę”, oczywiście ze zwrotem „Ojczyznę wolną racz nam zwrócić Panie”. Potem odbywały się demonstracje poparcia dla zdelegalizowanego związku.

Co zauważała, z widoczną zresztą życzliwością, podziemna prasa: „Ojciec Święty nie chciał, aby same uroczystości religijne przekształciły się w manifestacje, łagodnie i żartobliwie upominał, aby nie wznosić okrzyków, aby mu +o ile możności+ nie przerywać. Ważniejsze było to, aby ludzie ze skupieniem wysłuchali tego, o czym mówił. Przemyśleli”. I tak się zresztą działo. „Zaczyna się msza św. i od pierwszych słów nawet ci, którzy znaleźli się poza zasięgiem widzenia, zaczynają w niej uczestniczyć. Nie przeszkadza błoto po kostki, ani piach, upał, ani ulewna burza, nie przeszkadza, że dookoła ścisk, ludzie siedzą na ziemi, biegają małe dzieci, rozłożone kosze z żywnością, parasolki od słońca. Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus – mówi Papież, a tłum odpowiada – Na wieki wieków. Amen. Dalej są już jego słowa, po które ludzie jechali z krańców Polski – biorąc urlopy, nie zrażając się zapowiedziami, że nie przepuszczą nikogo bez zaproszenia, stojąc całą noc w sześć osób w toalecie osobowego pociągu, idąc pieszo kilkadziesiąt kilometrów, koczując po kościołach i parkach” – relacjonowano na łamach „Tygodnika Mazowsze”.

Niestety wszystko, co dobre szybko się kończy. „Dane nam było widzenie, widzenie umęczonego narodu z ukochaną i kochającą nas Osobą. Przez 8 dni z bijącym sercem i zapartym tchem słuchaliśmy słów prawdy i nadziei. Słów niezakłamanych, prostych i pięknych – słów Ewangelii głoszonych przez wielkiego Proroka naszych czasów. Podczas tych dni, tak jak przed czterema laty i tak jak w pamiętnym Sierpniu znowu poczuliśmy się razem” – podsumowywano w podziemnym „Z dnia na dzień”. Jeszcze dobitniej pisano o tym na łamach „Regionalnego Informatora +Solidarności+ Śląsko-Dąbrowskiej”: „Gdy samolot wzniósł się w górę unosząc Ojca Świętego do Wiecznego Miasta wielu z nas coś ścisnęło za gardło. Czuliśmy, że odjeżdża ktoś bardzo nam bliski i potrzebny na co dzień. Ktoś kto w ciągu tych kilku dni podniósł nas na duchu i dał nam poczucie pewności siebie i bezpieczeństwa, jakiego brakowało nam od dawna”.

Towarzyszyła temu jednak optymistyczna refleksja: „Znów zostaliśmy sami, ale chyba nie tacy sami jak przed Jego przyjazdem” – pisano w tym drugim piśmie, „Ziarno zostało posiane. Reszta zależy od nas” – w pierwszym. 
W ocenie Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej druga pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny była ważnym wydarzeniem religijnym, moralnym i społecznym. Ale nie tylko – nadała również „właściwy sens słowom Prawda, Wolność, Sprawiedliwość”. W imieniu związku papieżowi dziękował Bujak: „Bóg zapłać za to wszystko co nam przynosisz i pozostawiasz ustawicznie [...] Bóg zapłać Ci za wiarę w prawdę, za nadzieję na wolność, za miłość w sprawiedliwości”. I deklarował: „Byłeś wśród nas i pozostaniesz z nami, jak i my byliśmy i pozostaniemy z Tobą wierni Twoim naukom i zobowiązani Twoimi darami”.

Ciekawe i trafne podsumowanie pielgrzymki można znaleźć w „Solidarności Walczącej”. Na jej łamach pisano: „Ale wyrażają swe jawne zadowolenie i za swój sukces uważają tę Wizytę obie antagonistyczne strony: naród i władza. Jak to możliwe? Jan Paweł II wzywał do dialogu, do porozumienia (ale prawdziwego!) między władzą a narodem. Ten wątek przewijał się przez wszystkie homilie, najdobitniej wyrażony został na Górze św. Anny. Jeżeli do tego dodamy jego dwukrotne spotkanie z gen. Jaruzelskim i jego wstrzemięźliwe posługiwanie się słowem +solidarność+ – słowem symbolem dążeń Polaków, można zrozumieć zadowolenie władz”. Jednak, jak całkiem słusznie stwierdzano dalej było ono jedynie pozorne, na pokaz – „Tak naprawdę to władze udają zadowolenie. Cóż im innego pozostało? Nasi władcy – uzurpatorzy zdają sobie przecież sprawę z tego, że polityczna cena, jaką im wystawił Papież za tę problematyczną legalizację, łacno przywieźć ich może do kompletnego bankructwa”. Dodawano przy tym: „Usłyszeliśmy wszyscy, że ponad wmawianym nam ładem, porządkiem i spokojem stoją prawda, wolność i sprawiedliwość […] Papież przypomniał nam w katowickiej homilii nasze prawa do zrzeszeń, do godziwej zapłaty za pracę i obowiązek respektowania tych praw przez władze państwowe”. I konkludowano: „Nadto – cała ta wizyta stała się wielkim ogólnonarodowym referendum. Głosowaliśmy nogami – przychodząc na spotkanie z Papieżem z miast i wsi, i rękami – klaszcząc Mu za słowa i stwierdzenia nam najbliższe”.

Z kolei na łamach „Wiadomościach” autor ukrywający się pod pseudonimem Jerzy Mer stwierdzał, że Jan Paweł II zostawił „Swoje przesłanie i Swój program”. Nie tylko na dziś, czy jutro, ale też na nadchodzące tysiąclecie. „Posłanie idące w przyszłe tysiąclecie i wyznaczające nam jako narodowi właściwe miejsce w wracającej do swych chrześcijańskich korzeni Europie. I program. Program dawania świadectwa. Program walki z demoralizacją. Program odbudowy narodu. Program podjęcia dialogu. Program odbudowy więzi i organizacji społecznych. Program wreszcie zbudowania takiej Polski i takiego państwa polskiego, by była >>Polska dostatnia i szczęśliwa… w interesie pokoju i dobrej współpracy między narodami Europy<<. Program pokoju społecznego. Trudny program. Ale program zwycięstwa”. I chyba zresztą nadal aktualny.

Autor: Grzegorz Majchrzak

Źródło: MHP