710 lat temu, 18 marca 1314 roku w Paryżu spalono na stosie Jakuba de Molaya, ostatniego wielkiego mistrza templariuszy – zakonu owianego legendami o świętym Graalu i skarbach, którego tajemnice do dziś są wyzwaniem dla twórców popkultury.
17 marca 1921 r. Sejm Ustawodawczy po dwóch latach prac uchwalił pierwszą ustawę zasadniczą odrodzonej RP. Konstytucję marcową uznawano za dokument na wskroś demokratyczny, uprzywilejowujący Sejm. Szybko doczekała się krytyków obwiniających jej zapisy za niestabilność życia politycznego.
82 lata temu, w nocy z 16 na 17 marca 1942 r., Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Lublinie, wysyłając Żydów do obozu zagłady w Bełżcu. Wydarzenia te zapoczątkowały akcję „Reinhardt” – zaplanowaną przez okupantów Zagładę Żydów na terenie Generalnego Gubernatorstwa.
155 lat temu urodził się Stanisław Wojciechowski. „Z Piłsudskim łączyła go wizja Polski, ale w momencie dokonanego przez niego zamachu sprzeciwił się mu i wybrał rację stanu. Scenę z mostu Poniatowskiego, gdy to zrobił powinni mieć przed oczami politycy w każdej epoce” – ocenia prof. Tomasz Nałęcz.
85 lat temu, 15 marca 1939 r., Wehrmacht dokonał bezkrwawej agresji na Czecho-Słowację, zajmując Pragę. Tym samym państwo czechosłowackie przestało istnieć, a w jego miejsce powstały podporządkowane III Rzeszy Protektorat Czech i Moraw oraz Słowacja.
60 lat temu, 14 marca 1964 r., Antoni Słonimski doręczył do Urzędu Rady Ministrów podpisany przez 34 przedstawicieli polskiego życia literackiego i kultury, będący sprzeciwem wobec polityki kulturalnej prowadzonej przez władze PRL, m.in. ograniczania wolności słowa.
125 lat temu, 13 marca 1899 r. urodził się Jan Lechoń – poeta, publicysta, krytyk literacki i teatralny, współtwórca grupy poetyckiej Skamander. „Inteligencja bez serca i moralności wydaje mi się większym chamstwem niż serce i honor bez intelektualnego polotu” – pisał w „Dzienniku”.
12 marca 1956 roku w Moskwie zmarł Bolesław Bierut. „Pojechał w futerku, przyjechał w kuferku” – drwiła ulica. „Zmarł w samą porę. Jego śmierć umożliwiła triumfalny powrót do władzy Gomułki” – spuentował historyk Andrzej Garlicki.
77 lat temu, 11 marca 1947 r. przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w Warszawie rozpoczął się proces twórcy i pierwszego komendanta niemieckiego obozu Auschwitz Rudolfa Hoessa. Trzy tygodnie później Hoess został stracony. Dziś jest jednym z symboli niemieckich zbrodni w czasie II wojny światowej.
85 lat temu, 10 marca 1939 r. dyktator ZSRS wygłosił przemówienie, które było zapowiedzią wielkiej zmiany w jego strategii prowadzenia polityki zagranicznej. Stalin zadeklarował, że mocarstwa zachodnie nie zmuszą go do „wyciągania kasztanów z ognia”. Była to oferta współpracy z III Rzeszą.
W 1967 r. – po wybuchu wojny izraelsko-arabskiej (tzw. wojny sześciodniowej) – władze peerelowskie rozpoczęły nagonkę antysemicką. Jej apogeum przypadło po młodzieżowym buncie – Marcu 1968. W wyniku tej kampanii doszło do wielu ludzkich dramatów, a z Polski wyemigrowało około 13 tysięcy polskich Żydów. Mało osób o tym wie, ale przyniosła ona również co najmniej jedną ofiarę śmiertelną. Był nią Gustaw (Gutman) Wajnsztok, który w połowie maja 1968 r. popełnił samobójstwo. Kim był? Jak do tego doszło?