Artykuły historyczne

80 lat temu, 16 marca 1939 r., na Przełęczy Tucholskiej w Karpatach oddziały polskie powitały nadciągających z południa Węgrów. Przyłączenie Zakarpacia do Węgier oznaczało powstanie granicy między Polską a Węgrami. Moment ten wydawał się kończyć długie spory o przynależność Rusi Zakarpackiej.

225 lat temu, 14 marca 1794 r., urodził się Józef Zachariasz Bem. Zapiska metrykalna uzupełnia informacje na temat tego faktu: był „religii katolickiej, prawego łoża; syn Jędrzeja i Agnieszki z Gołuchowskich”.

55 lat temu, 14 marca 1964 r., Antoni Słonimski doręczył kancelarii premiera Józefa Cyrankiewicza tzw. List 34, będący sprzeciwem wobec polityki kulturalnej prowadzonej przez władze PRL, m.in. ograniczania wolności słowa, a także swobód obywatelskich.

20 lat temu, 12 marca 1999 r., w amerykańskiej miejscowości Independence Polska, Czechy i Węgry zostały oficjalnie przyjęte do struktur Sojuszu Północnoatlantyckiego. Starania o dołączenie do najpotężniejszego w historii paktu obronnego trwały od roku 1991.

Patrząc z perspektywy 30 lat na kampanię wyborczą PZPR w wyborach czerwcowych 1989 r., można odnieść wrażenie, że ówcześni kandydaci partii poruszali się po scenie publicznej niczym ludzie o ograniczonej poczytalności: nie rozpoznawali konwencji społecznej, w jakiej przyszło im funkcjonować, przez co ich zachowania wydawały się operetkowe. 

10 lat temu, 8 marca 2009 r., zmarł prof. Zbigniew Religa – jeden z najwybitniejszych polskich kardiochirurgów. Pierwszy w Polsce przeprowadził udany przeszczep serca, pracował także nad sztucznym sercem. Był również senatorem, ministrem zdrowia i posłem.

80 lat temu, 4 marca 1939 r., rozpoczęto przygotowywanie planu działań na wypadek wojny z III Rzeszą, tzw. planu operacyjnego „Zachód”. Wcześniej spodziewano się wyłącznie uderzenia ze wschodu.

85 lat temu, 3 marca 1934 r., urodził się Jacek Kuroń, jeden z najważniejszych działaczy opozycji antykomunistycznej, wcześniej aktywista „czerwonego harcerstwa” i PZPR, autor „Listu do Partii”; współtwórca KOR i NSZZ „Solidarność”, więzień polityczny, uczestnik rozmów okrągłego stołu, minister w rządach III RP.

W czasach PRL był uznawany za bohatera, jego twarz zerkała ze stuzłotowego banknotu, a nazwisko przewijało się w nazwach dziesiątków ulic. Patriotą z pewnością nie był, z kolei paradoks historii sprawił, że po śmierci był wzorem zarówno dla Dzierżyńskiego, jak i Józefa Piłsudskiego. 130 lat temu, 2 marca 1889 r., zmarł Ludwik Waryński.

Po upadku komunizmu w Polsce nie udało się rozliczyć zbrodniarzy sądowych pełniących obowiązki sędziów. Tylko symboliczne rozliczenie czynów tego typu sprawiło, że w 2001 r. niemiecki Instytut Maxa Plancka Zagranicznego i Międzynarodowego Prawa Karnego uznał Polskę za jeden z krajów, który wobec funkcjonariuszy reżimu totalitarnego przyjął zasadę „względnej bezkarności”.