Artykuły historyczne

90 lat temu, 15 sierpnia 1929 r., urodziła się Anna Walentynowicz – jedna z kluczowych i symbolicznych postaci rodzącej się na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych „Solidarności”. To z jej powodu wybuchł słynny strajk w Stoczni Gdańskiej.

75 lat temu, 2 sierpnia 1944 r., ukazał się pierwszy powstańczy numer „Biuletynu Informacyjnego” – prasowego okrętu flagowego Biura Informacji i Propagandy Armii Krajowej.

Dziś obchody rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego mają rangę niemal równą najważniejszym świętom narodowym. Jednak przez dziesięciolecia symboliczna godzina „W” była lekceważona lub umniejszana. Wysiłek Armii Krajowej był zaś niegdyś nazywany nawet „oszustwem i fałszem”.

Przez blisko miesiąc w 1944 r. istniał w Warszawie skrawek wolnej Polski. Nieustannie atakowany, ale niezdobyty aż do końca września. Wokół toczyły się krwawe powstańcze walki, a na Żoliborzu toczyło się życie.

W ostatnich dniach lipca 1944 r. Armia Czerwona dotarła do podwarszawskich miejscowości. 30 lipca Niemcy podjęli kontruderzenie, które miało odepchnąć Rosjan od stolicy. Gdy wybuchało powstanie, na przedpolach miasta doszło do największej bitwy pancernej, jaka kiedykolwiek rozegrała się na ziemiach polskich. Walczyły wojska sowieckie z Niemcami, a w starciu wzięło udział blisko 2 tys. czołgów.

105 lat temu, 28 lipca 1914 r., wybuchła I wojna światowa. Przez wówczas żyjących była nazywana Wielką Wojną, przy czym określenie to dotyczyło zarówno zaangażowanych w nią ludzi oraz środków, jak i ogromu spustoszeń, których dokonała głównie w Europie. Rzadko się pamięta, że obok Francji głównym teatrem działań były ziemie polskie.

75 lat temu, w nocy z 25 na 26 lipca 1944 r., w ramach trzeciej operacji „Most” do okupowanej Polski przerzucono kurierów rządu na Uchodźstwie, m.in. Jana Nowaka-Jeziorańskiego. W drogę powrotną do Wielkiej Brytanii samolot zabrał wybitnych polskich działaczy politycznych oraz części rakiety V-2.

80 lat temu, 24 lipca 1939 r., premier Węgier Pál Teleki wysłał do Hitlera depeszę, w której odmówił pomocy przy inwazji na Polskę, motywując to kwestią „moralną”. Nie był to jedyny dowód autentycznej przyjaźni, jaką Węgrzy okazali Polakom w tamtych wojennych latach.

75 lat temu, 22 lipca 1944 r., na antenie Radia Moskwa ogłoszono powstanie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i jego propagandowy manifest. Proklamowanie PKWN było uwieńczeniem przygotowań do przejęcia kontroli nad Polską przez siły w pełni uzależnione od Kremla.

30 lat temu, 19 lipca 1989 r., Zgromadzenie Narodowe wybrało gen. Wojciecha Jaruzelskiego na pierwszego prezydenta PRL i, jak miało się okazać, zarazem ostatniego. Wybór wojskowego dyktatora wywołał sprzeciw dużej części opozycji demokratycznej. Dla komunistów zaś Jaruzelski miał być gwarancją zachowania części dotychczasowych wpływów.