Artykuły historyczne

Gazdowie ze Spisza i Orawy wyręczyli polską dyplomację na Konferencji Wersalskiej

Gdy 23 stycznia 1919 r. wojska czeskie wkroczyły na Śląsk Cieszyński, trwało Powstanie Wielkopolskie, wojna z Ukrainą a kolejna - z bolszewikami - wisiała w powietrzu. Polski rząd stracił z oczu kwestię odzyskania Spisza i Orawy, więc górale postanowili przedstawić ją sami na Konferencji Wersalskiej.

100 lat temu urodził się Krzysztof Kamil Baczyński – brylant, którym strzelaliśmy do wroga

Jego udział w Powstaniu Warszawskim Stanisław Pigoń określił strzelaniem do wroga brylantami. Autor zaledwie czterech tomików wierszy, wyrażających jednak to, co najważniejsze dla pokolenia Kolumbów, którego symbolem się stał w polskiej wyobraźni, Krzysztof Kamil Baczyński urodził się 22 stycznia 1921 r.

Wielka odbudowa. 50 lat temu została podjęta decyzja o odbudowie Zamku Królewskiego

Zabrzmi to jak socjalistyczny slogan, ale gdyby nie wielka społeczna akcja narodu, dziś być może na miejscu Zamku Królewskiego byłby skwer lub zupełnie inny budynek. Choć władze tuż po wojnie zapowiadały odbudowę siedziby królewskiej, to trzeba było kilku zmian na szczytach PZPR i 25 lat, by zapadła ostateczna decyzja. Całe finansowanie zostało przerzucone na społeczeństwo, a Polacy sprostali ogromnemu wyzwaniu. 

20 lat temu zmarł Wojciech Ziembiński

20 lat temu, 13 stycznia 2001 r., zmarł Wojciech Ziembiński, wieloletni działacz antykomunistyczny. Przykładał szczególną wagę do odkłamywania propagandowej wizji polskiej historii. Współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników, członek Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Po roku 1989 był m.in. inicjatorem budowy Pomnika Poległym i Pomordowanym na Wschodzie. Był określany „człowiekiem niepodległości”.

65 lat temu odbyło się pierwsze spotkanie Klubu Krzywego Koła

65 lat temu, 5 stycznia 1956 r., odbyło się pierwsze oficjalne spotkanie Klubu Krzywego Koła. Działalność niewielkiej grupy intelektualistów była jednym z ważnych aspektów odwilży politycznej. Historycy oceniają KKK jako przejaw aktywności opozycyjnej wobec reżimu, mimo że początkowo środowisko Klubu było w pełni kontrolowane przez władze.

20 lat temu zmarł Stanisław Broniewski, dowódca Akcji pod Arsenałem

20 lat temu, 30 grudnia 2000 r., zmarł Stanisław Broniewski „Stefan Orsza”, naczelnik Szarych Szeregów, dowódca Akcji pod Arsenałem, powstaniec warszawski, wychowawca młodzieży, współtwórca niezależnego harcerstwa w PRL.

Stanisław Bułak-Bałachowicz. Generał watażka

Piłsudski mówił o nim, że w wielu wypadkach bije bolszewików lepiej od sztabowych generałów, nie żałuje cudzego życia i cudzej krwi, zupełnie tak samo jak własnej. Stanisław Bułak-Bałachowicz był jednym z barwniejszych generałów walczących o wolność Polski.

50 lat temu władzę w PRL objął Edward Gierek

50 lat temu, tuż przed świętami Bożego Narodzenia, 20 grudnia 1970 r., po dramatycznych protestach robotniczych na Wybrzeżu doszło do przewrotu gabinetowego, który wyniósł do władzy Edwarda Gierka. Dekada jego rządów zapoczątkowała katastrofę gospodarczą PRL.

50 lat temu wybuchły strajki na Wybrzeżu. Początek Grudnia ’70

50 lat temu, 14 grudnia 1970 r., na wieść o podwyżce cen żywności, w Trójmieście, Szczecinie i innych miastach wybuchły strajki robotników. Było to największe po roku 1956 wystąpienie przeciwko polityce władz. Krwawa pacyfikacja protestów doprowadziła do skompromitowania rządzącego od czternastu lat Władysława Gomułki. W dłuższej perspektywie dramat Grudnia ’70 przyczynił się do realizacji idei niezależnych od władz związków zawodowych.

Obchody inne niż wszystkie, czyli 10. rocznica Grudnia ’70

Kiedy w 1979 r., w kolejną, 9. rocznicę Grudnia ’70, Lech Wałęsa – wówczas działacz Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża – zaapelował do zgromadzonych pod bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej, aby ci za rok przynieśli po kamieniu na budowę pomnika nikt się chyba nie spodziewał, że rok później w tym miejscu stanie okazały monument. W sierpniu 1980 r. kwestia uczczenia pomordowanych w grudniu 1970 r. była już otwarcie podnoszona przez robotników strajkujących na Wybrzeżu.