Artykuły historyczne

5 marca 1946 r. Winston Churchill ogłosił zapadnięcie „żelaznej kurtyny”

5 marca 1946 r. Winston Churchill w przemówieniu wygłoszonym w amerykańskim Fulton powiedział, że Europę podzieliła „żelazna kurtyna” i ostrzegł przed ekspansją komunizmu. Było to pierwsze publiczne użycie tego określenia, które miało się stać symbolem rozpoczynającej się konfrontacji Zachodu ze Związkiem Sowieckim.

71 lat temu zmarł Józef Stalin. Zaprowadził system wzajemnej podejrzliwości i terroru

71 lat temu, 5 marca 1953 roku, zmarł Józef Stalin. Ofiarami jego represji padły miliony ludzi, m.in. Polacy, ale też przywódcy partii bolszewickiej, bo potraktował ich jako konkurentów dla swojej dyktatorskiej władzy.

76 lat temu rozpoczął się proces rtm. Witolda Pileckiego

3 marca 1948 r. przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie rozpoczął się proces rotmistrza Witolda Pileckiego, oficera AK i 2 Korpusu Polskiego, organizatora konspiracji w niemieckim obozie Auschwitz, powstańca warszawskiego. Komunistyczny sąd skazał rotmistrza na karę śmierci; wyrok wykonano 25 maja 1948 r.

90 lat temu urodził się Jacek Kuroń, legenda opozycji antykomunistycznej

3 marca 1934 roku urodził się Jacek Kuroń, czołowy działacz opozycji antykomunistycznej, twórca KOR. „Jego nauka, że cel nie uświęca środków, ale środki mogą wypaczyć cel, jest zasadnicza i godna stałego przypominania” – powiedział o nim prof. Andrzej Friszke w biografii Kuronia wydanej w 2018 r.

125 lat temu zmarł Ernest Malinowski – budowniczy kolei transandyjskiej

125 lat temu, 2 marca 1899 r., w Limie zmarł Ernest Malinowski, projektant i budowniczy kolei transandyjskiej, jednej z najwyżej położonych na świecie, uznawanej za jedno ze szczytowych osiągnięć inżynierii XIX w.

„Ten ból składam u stóp Boga i Polski” – 73 lata temu zamordowano oficerów Zrzeszenia „WiN”

1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim, po pokazowym procesie, zostało rozstrzelanych siedmiu oficerów IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Była to jedna z najbardziej spektakularnych zbrodni reżimu w czasie wojny z podziemiem niepodległościowym. Rocznica ta jest dziś dniem Żołnierzy Wyklętych.

Podziemie antykomunistyczne na ekranie – od socrealizmu po seriale telewizyjne

Historie Wyklętych są niezwykłe, w mojej ocenie bardzo filmowe – mówi PAP Marcin Kwaśny, aktor i producent filmu „Wyklęty” w reżyserii Konrada Łęckiego. Jak kształtował się obraz żołnierzy antykomunistycznego podziemia w polskim filmie?

„Orgia kolorów” i socrealizm. 70 lat temu w polskich kina królowała „Przygoda na Mariensztacie”

Rynek Mariensztacki to w rzeczywistości plan filmowy w Łodzi, miasto z wznoszącym się dumnie Pałacem Kultury to wielka makieta, a scenariusz musiał się zgadzać z wytycznymi socrealizmu. Mimo to „Przygoda na Mariensztacie” stała się ogromnym kinowym hitem – obejrzało go 5,7 miliona widzów. I była najchętniej oglądanym filmem do końca lat sześćdziesiątych. Premiera pierwszego polskiego filmu w kolorze odbyła się niemal dokładnie 70 lat temu - 25 stycznia 1954 r.

70 lat temu na ekrany polskich kin trafiła „Piątka z ulicy Barskiej”

70 lat temu, 27 lutego 1954 r. odbyła się premiera „Piątki z ulicy Barskiej” w reżyserii Aleksandra Forda. „Była zwiastunem końca socrealistycznego reżimu w polskim kinie” – mówi PAP Michał Danielewicz, autor książki „Ford. Reżyser”.

82 lata temu powołano 1. Dywizję Pancerną

82 lata temu, 25 lutego 1942 r., powołano w Szkocji 1. Dywizję Pancerną. Ta największa polska jednostka pancerna pod dowództwem gen. Stanisława Maczka przeszła szlak bojowy przez Francję, Belgię, Holandię i Niemcy. Jej zasługi do dziś pamiętają mieszkańcy wyzwolonych miast.