Artykuły historyczne

260 lat temu zmarł August III – drugi niemiecki władca na tronie Rzeczypospolitej

260 lat temu, 5 października 1763 r., w Dreźnie zmarł August III, elektor saski i król Polski. Jego rządy są oceniane przez historyków jako okres najgłębszego upadku politycznego Rzeczypospolitej, ale jednocześnie pierwszych obywatelskich prób reform i głębokich zmian cywilizacyjnych.

80 lat temu zginęła Irena Iłłakowiczowa, agentka polskiego wywiadu

4 października 1943 r. zginęła Irena Iłłakowiczowa, agentka wywiadu Organizacji Wojskowej Związku Jaszczurczego i Narodowych Sił Zbrojnych. Jej ciało znaleziono na Polu Mokotowskim w Warszawie. Prawdopodobnie została zamordowana z wyroku Gwardii Ludowej.

610 lat temu w Horodle narody Polski i Litwy wzmocniły łączącą je unię

610 lat temu, 2 października 1413 r. przedstawiciele Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego zawarli unię w Horodle, bliżej łączącą oba państwa. „Horodło było jednym z najważniejszych aktów w dziedzinie przenoszenia na wschód najlepszych zdobyczy polskich” – pisał Paweł Jasienica.

85 lat temu rząd Polski zażądał od Czechosłowacji zwrotu Zaolzia

85 lat temu, 30 września 1938 r., rząd Polski zażądał od Czechosłowacji zwrotu Zaolzia. Jest to najczęściej oceniane przez pryzmat konferencji w Monachium i agresji Hitlera. Zapomina się, że przecież Polska odebrała nie ziemie czeskie tylko swoje Kresy południowe – ocenia historyk prof. Andrzej Zawistowski.

We wrześniu 1939 r. Sowieci zniszczyli wileński Uniwersytet Stefana Batorego

Podczas pierwszej okupacji sowieckiej Wilna we wrześniu 1939 r. aresztowano 500 osób, w tym profesorów. Sowieci z premedytacją zniszczyli Uniwersytet Stefana Batorego – jedną z ważniejszych uczelni II Rzeczypospolitej – mówi PAP historyk Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN Rafał Michliński.

Pokój za wszelką cenę – 85 lat temu w Monachium dokonano rozbioru Czechosłowacji

85 lat temu, w nocy z 29 na 30 września 1938 r. przedstawiciele mocarstw europejskich zdecydowali o oddaniu czechosłowackich Sudetów nazistowskim Niemcom. Układ z Monachium przeszedł do historii jako jedna z najbardziej haniebnych umów w dziejach dyplomacji.

84 lata temu powołana została Służba Zwycięstwu Polski – zalążek Polskiego Państwa Podziemnego

84 lata temu, 27 września 1939 r., powołana została Służba Zwycięstwu Polski, przekształcona w Związek Walki Zbrojnej, a następnie w AK. Stała się ona zalążkiem Polskiego Państwa Podziemnego, które działając w latach 1939–1945 na terenach okupowanych przez Niemców i Sowietów, było fenomenem w ogarniętej wojną Europie.

65 lat temu zainicjowano budowę „tysiąca szkół na tysiąclecie”

65 lat temu, 24 września 1958 r., I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka wezwał do budowy tysiąca szkół na tysiąclecie państwa polskiego. „Przemówienie o szkołach tysiąclatkach można odczytać jako sygnał tego, że Gomułka wyrusza na bitwę o dusze Polaków” – mówi PAP biograf Gomułki, Piotr Lipiński.

80 lat temu AK wykonała wyrok śmierci na niemieckim zbrodniarzu Auguście Kretschmannie

80 lat temu, 24 września 1943 r., na warszawskim Powiślu oddział Kedywu KG AK dowodzony przez Stanisława Jastrzębskiego „Kopcia” wykonał wyrok śmierci na zastępcy niemieckiego komendanta obozu przy ul. Gęsiej SS-Hauptscharführerze, Auguście Kretschmannie.

Niemcy na terenie okupowanej Polski zamordowali 20 tys. pacjentów szpitali psychiatrycznych

Niemcy na terenie okupowanej Polski zamordowali 20 tys. pacjentów szpitali psychiatrycznych. „Pierwszych ruchomych komór gazowych użyli do mordowania pacjentów szpitala w Gnieźnie w 1939 r.” – mówi PAP wykładowca Katedry Psychiatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego prof. Tadeusz Nasierowski.