Do końca 2020 r. ma zostać odnowiony kościół św. Jacka w Bytomiu, jeden z głównych ośrodków tamtejszej rewitalizowanej dzielnicy Rozbark. Elementem tych działań ma być podwórkowa świetlica, w ramach której parafia św. Jacka poprowadzi szereg zajęć dla dzieci.
Umowę na dofinansowanie dwóch związanych z tymi planami unijnych projektów podpisali w środę w Bytomiu marszałek woj. śląskiego Wojciech Saługa i proboszcz rozbarskiej parafii ks. Tadeusz Paluch.
Rozbark to dzielnica Bytomia - w początkach XX w. samodzielna, rolnicza gmina, włączona do miasta w 1927 r. Według historyków Rozbark był polską oazą w niemieckim mieście. Po II wojnie światowej dzielnica stopniowo traciła swój rolniczy charakter. Największym pracodawcą dla mieszkańców była działająca od II poł. XIX w. kopalnia Rozbark, ostatecznie zamknięta w 2004 r. Jej likwidacja spotęgowała trwającą od lat 90. techniczną i społeczną degradację dzielnicy.
Skutki zubożenia mieszkańców odczuła również miejscowa parafia. Dzielnica zaczęła się wyludniać, wyburzano kolejne domy, dotknięte szkodami górniczymi. Rozbark, znany głównie jako miejsce urodzenia słynnego barokowego kompozytora Gerwazego Gorczyckiego, a także słynący z ludowych strojów rozbarskich, zaczął być kojarzony z biedą i problemami społecznymi.
Już kilka lat temu pełniący od 2004 r. funkcję proboszcza parafii św. Jacka ks. Paluch przygotował i przeprowadził unijny projekt, łączący elementy technicznej rewitalizacji fragmentów dzielnicy z działaniami w sferze społecznej. Przy kościele powstało nowoczesne centrum edukacyjno-kulturalne, zaniedbany teren wokół świątyni zmienił się w przyjazny dla mieszkańców skwer; uporządkowano też zapuszczony cmentarz. Na realizację wartego blisko 12,5 mln zł przedsięwzięcia parafia pozyskała ponad 10,6 mln zł z Regionalnego Programu Operacyjnego Woj. Śląskiego na lata 2007-13.
Pod kątem funduszy dostępnych w obecnym śląskim RPO parafia przygotowała kolejne projekty. Jak wyjaśnił w środę inżynier kontraktu Janusz Wiatr, dwa z nich dotyczą remontów ponadstuletniej świątyni św. Jacka – pierwszej w regionie zbudowanej w stylu neoromańskim. Jej charakterystyczną cechą jest posadowienie na nachyleniu terenu, co wykorzystano, projektując prócz głównej przestrzeni świątyni, tzw. dolny kościół – kryptę.
Już teraz, od wiosny br., trwa remont wnętrza kościoła górnego – warty 8,4 mln zł i dofinansowany środkami RPO w ramach bytomskiego Obszaru Strategicznej Interwencji. Obejmuje on m.in. odnowienie ścian, sklepień i stropów, remont instalacji elektrycznych, odtworzenie posadzek, naprawę i konserwację organów oraz ław – pod kątem prowadzenia działalności animacyjnej, edukacyjnej, usług aktywizacji społecznej oraz kulturalnej.
Drugi projekt – o wartości 21,5 mln zł i dofinansowany 20,4 mln zł środkami śląskiego RPO w ramach konkursu dotyczącego dziedzictwa kulturowego – obejmuje rozpoczęte w sierpniu br. zewnętrzne prace dotyczące wieży północnej i sygnaturki, pokrycia dachowego z naprawą systemu odwodnienia dachu, elewacji i izolacji, stolarki drzwiowej, wnętrza krypty św. Józefa (kościół dolny) wraz z posadzkami, instalacjami elektrycznymi oraz adaptacją kaplic bocznych na cele dydaktyczno-ekspozycyjne.
Z projektem dot. kościoła górnego związany jest warty 2,4 mln zł projekt społeczny, zakładający prowadzenie świetlicy „Rozbark dla młodych”. Jak zaznaczył Wiatr, ma to być świetlica typu podwórkowego dla dzieci i młodzieży z terenu rewitalizacji – Rozbarku oraz Śródmieścia. Wychowawcy mają prowadzić zajęcia (np. kulturalne, językowe czy z zakresu kompetencji społecznych), koncentrując się na wyrównywaniu różnic edukacyjnych. Praca będzie też prowadzona w terenie – z rodzicami czy opiekunami dzieci.
Podpisując umowę na dofinansowanie remontu kościoła dolnego i świetlicy marszałek woj. śląskiego nawiązał do działającego przy parafii centrum edukacyjno-kulturalnego. „To niezwykłe miejsce, bo i niezwykły człowiek, któremu się chce, który widzi wokół świat, który nieczęsto jest różowy, ale są w nim także kłopoty, wykluczenie, patologie, bieda czy choroby. Tu ksiądz proboszcz od lat z tym problemem się mierzy – tak skutecznie, że pozyskuje też środki europejskie na związane z tym projekty” - zaznaczył Saługa.
„Takich projektów trzeba nam jak najwięcej, a szczególnie w Bytomiu, dla którego są specjalne środki europejskie – aby pracować z trudnym środowiskiem, z ludźmi wykluczonymi poprzez biedę (…), aby wyrywać ich z pętli takiej niemocy, że czegoś się nie da, że tak już musi być” - zaakcentował marszałek. „Po to jesteśmy, aby wyciągać rękę do drugiego człowieka. (…) Temu też mają służyć środki europejskie. Nie tylko budowom, ale przede wszystkim ludziom” - dodał.
Projekty parafii św. Jacka uwzględnione zostały w Gminnym Programie Rewitalizacji Bytom 2020+, który ujął Rozbark jako jeden z tzw. obszarów rewitalizacji miasta. Program przewiduje m.in. poprawę infrastruktury i szereg działań społecznych. Jedną z inwestycji, mających poprawić jakość życia mieszkańców Rozbarku, ma być projekt zakładający „Stworzenie przyjemnych i bezpiecznych przestrzeni dla mieszkańców Rozbarku”.
Głównym elementem tego projektu ma być nowa promenada przebiegająca przez całą dzielnicę. Innymi: rozbiórka wymagających tego zabudowań w pięciu lokalizacjach, w miejsce których urządzane mają być nowe przestrzenie społeczne. Na placu Św. Barbary powstać ma rodzaj rynku z przestrzeniami rekreacyjno-rozrywkowymi – m.in. ze ścianką wspinaczkową i trampolinami, sceną do występów i łukiem tanecznym, a także fontanną posadzkową.
Przedsięwzięcie to ma zostać sfinansowane przy wsparciu bytomskiego OSI (zatwierdzone do dofinansowania projekty opiewają na 12 mln zł, przy 10,2 mln zł dotacji). Miejski Zarząd Zieleni i Gospodarki Komunalnej w Bytomiu od początku roku prowadzi przetargi na wykonanie całości tych prac. Wybrany został dotąd wykonawca rozbiórek, część postępowań unieważniono, ze względu na oferowane ceny.(PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ son/
