Kończą się prace konserwatorskie w tzw. Komorze Palowej Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku. W ich trakcie zidentyfikowano pomieszczenie, które w XV w. najprawdopodobniej służyło jako ratuszowa kaplica: malowidła zdobiące ściany sali przechodzą konserwację.
Komora Palowa to nazwa urzędu, który niegdyś pobierał tzw. opłaty palowe, czyli rodzaj cła płaconego od wpływających i wypływających z gdańskiego portu statków oraz przewożonych przez nie towarów. W przypadku Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku nazwą tą określa się ulokowane na parterze pomieszczenia powstałe w końcu XIV w., w których urząd ten działał.
Przez ostatnich kilkadziesiąt lat w Komorze Palowej funkcjonowała restauracja. Przed trzema laty pomieszczenia przejęło Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, by - po przeprowadzeniu prac konserwatorskich i remontowych, urządzić w nich kasy, szatnię, muzealny sklep oraz salę wystaw czasowych.
Na początku 2016 r. konserwatorzy wykonujący prace natrafili w jednym z pomieszczeń Komory Palowej na – zachowane tylko we fragmentach, ścienne malowidło przedstawiające postać ukrzyżowanego Chrystusa, co sugerowało, że w tej niewielkiej Sali mogła znajdować się ratuszowa kaplica. W ostatnich dniach, w tym samym pomieszczeniu, znaleziono kolejne malowidła, które potwierdzają dawne specjalne przeznaczenie sali.
„Na jednej ze ścian, tuż pod stropem, natrafiliśmy na malowidło mające postać ozdobnego szlaczka. Było to mało eksponowane miejsce, więc z jego badaniem czekaliśmy na koniec prac w Komorze Palowej. Gdy oczyściliśmy ten fragment ściany z najmłodszych przemalowań i doszliśmy do najstarszej warstwy, znaleźliśmy tam zdobienie: wykonany jasną farbą na ciemnym tle geometryczny motyw dekoracyjny” – powiedziała PAP kierująca pracami dr Katarzyna Darecka z Muzeum Historycznego Miasta Gdańska mającego swoją siedzibę w Ratuszu Głównego Miasta.
Jak wyjaśniła Darecka, zdobienie znaleziono tylko na jednej ze ścian pomieszczenia, ale nie jest wykluczone, że ozdobny wzór znajdował się pierwotnie także na pozostałych. W jej opinii ścienna dekoracja powstała w tym samym czasie, co odkryte na początku 2016 r. fragmenty malowidła przedstawiające ukrzyżowanego Chrystusa. Podobnie, jak w przypadku sceny ukrzyżowania, ścienna dekoracja zostanie delikatnie doczyszczenia i zabezpieczona.
„To najstarsze zachowane dekoracje ścienne Ratusza, więc jest to znalezisko bardzo cenne dla historyków. Tym bardziej, że liczne przebudowy, jakie przechodził Ratusz oraz potężne zniszczenia, jakich doznał w 1945 roku kazały przypuszczać, że w Komorze Palowej niewiele zachowało się oryginalnych ozdób” – powiedziała PAP Darecka.
Wyjaśniła, że w jej opinii najnowsze znalezisko jest kolejnym potwierdzeniem, że w pomieszczeniu funkcjonowała ratuszowa kaplica, na której utworzenie Rada Miasta Gdańska uzyskała pozwolenie w 1427 r. na mocy bulli papieża Marcina V. W kaplicy odprawiane byłyby msze dla radnych oraz ich rodzin. Historycy przypuszczali dotąd, że tą funkcję pełniła ratuszowa Wielka Sala Rady.
Otwarcie poddanych zabiegom konserwatorskim pomieszczeń Komory Palowej zaplanowano na styczeń 2018 r.
Historia gdańskiego Ratusza Głównego Miasta sięga pierwszej połowy XIV wieku, kiedy powstał pierwszy – jednopiętrowy, budynek będący siedzibą władz najważniejszego obszaru Gdańska - Głównego Miasta. W latach 1379-82 obiekt został rozbudowany. W trakcie prac w Komorze Palowej odsłonięto jej stropy zbudowane z potężnych drewnianych belek. Przeprowadzone badania dendrochronologiczne (na podstawie układu słojów w drewnie pozwalają one często na określenie daty ścięcia drzewa) wykazały, że drzewa, które posłużyły do budowy stropu ścięto zimą między 1378 a 1379 rokiem. "To najstarszy zachowany drewniany strop w Gdańsku” – wyjaśniła Darecka.
Od połowy XV w. do 1921 r. Ratusz pełnił funkcję centrum władzy dla całej nadmotławskiej aglomeracji. W połowie XVI wieku dużą część budynku zniszczył pożar. Przy okazji odbudowy ratusz rozbudowano, już w stylu renesansowym. Wówczas obiekt zyskał dzisiejszy kształt. Na ratuszowej wieży postawiono nowy hełm, a na iglicy posadowiono pozłocony posąg panującego wówczas w Polsce króla Zygmunta II Augusta. W tym czasie wyposażono też i ozdobiono m.in. najbardziej reprezentacyjne pomieszczenia budowli - Wielką Salę Rady i Wielką Salę Wety.
W 1945 roku Ratusz został bardzo poważnie uszkodzony. Zniszczona została m.in. wieża. Odbudowa Ratusza rozpoczęła się tuż po wojnie: do początku lat 50. ubiegłego wieku udało się m.in. odtworzyć wieżę i wieńczącą ją figurę Zygmunta II Augusta. Ostatecznie prace nad rekonstrukcją Ratusza trwały do 1970 roku, kiedy to utworzono w nim miejskie muzeum. (PAP)
autor: Anna Kisicka
edytor: Paweł Tomczyk
aks/ pat/
