Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Karol Nawrocki (P) oraz członek Rady Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą – Instytutu Polonika Tomasz Kuba Kozłowski (2L) podczas gali wręczenia nagród IPN "Semper Fidelis" na Zamku Królewskim Warszawa, 15.12.2023. Fot. PAP/T. Gzell
Działacze na rzecz polskości na Kresach zostali uhonorowani nagrodami Instytutu Pamięci Narodowej „Semper Fidelis”. „Dziękuję za codzienną troskę i pamięć o Kresach, która buduje naszą dzisiejszą tożsamość i narodową wspólnotę” – powiedział prezes IPN dr Karol Nawrocki.
Otwierając piątkową uroczystość wręczenia nagród, prezes IPN dr Karol Nawrocki powiedział, że pamięć o przeszłości i dorobku kulturowym polskich Kresów jest jednym z istotnych elementów polskiej tożsamości.
"Wielowiekowa tradycja I Rzeczypospolitej wyposażyła nasz naród w szereg emocji i wrażliwość na dziedzictwo kulturowe, emocje, religie, krajobrazy. W czasach zaborów ta perspektywa został poszerzona o ludzi Kresów, którzy w czynie insurekcyjnym walczyli o polską niepodległość, tworzyli literaturę" – mówił prezes Karol Nawrocki.
Dodał, że II Rzeczpospolita była kontynuatorką tego dziedzictwa, któremu kres próbowały położyć dwa totalitaryzmy – komunistyczny i nazistowski, a także zbrodnie ukraińskich nacjonalistów przeciwko polskiej ludności.
Jako przykład zbrodni dokonanych w czasie II wojny światowej dr Nawrocki wymienił zniszczenie 70 proc. kościołów diecezji łuckiej przez ukraińskich nacjonalistów i władze sowieckie po zakończeniu II wojny światowej. Zwracając się do wyróżnionych nagrodą "Semper Fidelis", podziękował za "codzienną troskę i pamięć o Kresach, która buduje naszą dzisiejszą tożsamość i narodową wspólnotę".
"Ta zbrodnia zobowiązuje do dziś, nie tylko Instytut Pamięci Narodowej, ale także polskich działaczy dbających o polską pamięć Kresów do ekshumowania i godnego pochowania pomordowanych mieszkańców Kresów" – zauważył prezes Nawrocki.
Jako przykład zbrodni dokonanych w czasie II wojny światowej dr Nawrocki wymienił zniszczenie 70 proc. kościołów diecezji łuckiej przez ukraińskich nacjonalistów i władze sowieckie po zakończeniu II wojny światowej. Zwracając się do wyróżnionych nagrodą "Semper Fidelis", podziękował za "codzienną troskę i pamięć o Kresach, która buduje naszą dzisiejszą tożsamość i narodową wspólnotę".
W liście skierowanym do uczestników piątkowych uroczystości na Zamku Królewskim prezydent Andrzej Duda podkreślił, że ich działalność służy "wzmacnianiu świadomości, dumy narodowej Polaków oraz kontynuowaniu najchlubniejszych tradycji Rzeczypospolitej, które w sposób szczególny przywołujemy w 160. rocznicę wybuchu powstania styczniowego". Dodał, że ma nadzieję, że "dbałość o dziedzictwo Kresów posłuży także budowaniu więzów współpracy pomiędzy krajami na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej".
Nagrodę przyznano trzem stowarzyszeniom zajmującym się ochroną i upowszechnianiem wiedzy o Kresach. Za porządkowanie mogił Polaków pomordowanych przez ukraińskich nacjonalistów, cmentarzy wojennych żołnierzy Legionów i Armii Krajowej uhonorowano Lubelską Wojewódzką Komendę Ochotniczych Hufców Pracy, która prowadzi tę działalność od 2008 r.
"Działalność organizacji odgrywa ważną rolę w podtrzymywaniu wśród kolejnych pokoleń wygnańców kresowych świadomości pochodzenia ich przodków oraz znajomości dziejów i kultury ziem utraconych” – podkreślono w uzasadnieniu przyznania nagrody.
Wyróżnieniem uhonorowano także obchodzące w tym roku 35. rocznicę powołania Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich. Odbierając nagrodę, prezes Towarzystwa Adam Kiwacki powiedział, że jest to wyróżnienie dla kilkudziesięciu tysięcy działaczy Towarzystwa, którzy dbają o pamięć o Kresach.
Również w latach osiemdziesiątych swoją działalność rozpoczynało Kresowe Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze im. Orląt Lwowskich.
"Działalność organizacji odgrywa ważną rolę w podtrzymywaniu wśród kolejnych pokoleń wygnańców kresowych świadomości pochodzenia ich przodków oraz znajomości dziejów i kultury ziem utraconych” – podkreślono w uzasadnieniu przyznania nagrody.
Gloria Artis dla Tomasza Kuby Kozłowskiego
Instytut Pamięci Narodowej uhonorował także dwóch działaczy na rzecz pamięci o Kresach – Tomasza Kubę Kozłowskiego, autora cyklu spotkań "Opowieści z Kresów" w warszawskim Domu Spotkań z Historią i członka rady Instytutu Polonika, oraz Stanisława Szarzyńskiego, inicjatora budowy licznych pomników, organizatora rajdów rowerowych po Kresach i zbiórek na rzecz Polaków na Kresach.
Specjalne wyróżnienie IPN przyznał dr. hab. Wojciechowi Drelicharzowi, pomysłodawcy inwentaryzacji inskrypcji na Kresach i redaktorowi serii "Pomniki epigrafiki i heraldyki dawnej Rzeczypospolitej na Ukrainie".
"To wyróżnienie dla całego grona studentów, którzy pod moim kierunkiem od momentu, gdy Ukraina szukała swojej tożsamości, jeździli na Kresy i zbierali okruchy pamięci po dawnej Polsce" – mówił laureat. Dodał, że poszukiwania "były wspaniałą szkołą polskości" dla kilku pokoleń historyków, którzy dziś są m.in. badaczami związanymi z Instytutem Pamięci Narodowej.
To piąta edycja nagród IPN. Honorowe wyróżnienie co roku otrzymują osoby, instytucje i organizacje społeczne za szczególnie aktywny udział w upamiętnianiu dziedzictwa polskich Kresów Wschodnich na terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz poza jej współczesnymi granicami. Laureaci nagrody wyłaniani są przez kapitułę nagrody "Semper Fidelis", której przewodniczącym jest prezes IPN. Honorowy patronat nad tegoroczną uroczystością wręczenia nagród "Semper Fidelis" objął prezydent Andrzej Duda.(PAP)
Autor: Michał Szukała
szuk/ joz/
