Zakopane, 08.08.2017. Siedziba dawnej katowni hitlerowskiej oraz dawny ośrodek wypoczynkowy Palace przy ul. Chałubińskiego w Zakopanem. Fot. PAP/G. Momot
W dawnej hitlerowskiej katowni w Zakopanem – willi Palace – dzięki wsparciu Zarządu Województwa Małopolskiego powstanie nowe muzeum poświęcone m.in. okupacyjnej historii Podhala. W urzędzie marszałkowskim w Krakowie we wtorek podpisano list intencyjny w tej sprawie.
List intencyjny podpisali marszałek województwa małopolskiego Witold Kozłowski, dyrektor Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem Anna Wende-Surmiak oraz wiceburmistrz Zakopanego Tomasz Filar.
„Zabytkowy obiekt Palace to jedno z miejsc szczególnie doświadczonych przez historię. To właśnie tutaj setki mieszkańców Podhala dawały przykład przywiązania do najważniejszych dla Polaków wartości, poświęcając za nie swoje zdrowie i życie. Utworzenie w budynku Palace muzeum, to odpowiedni sposób, by należycie upamiętnić ich ofiarę” – mówił marszałek Kozłowski.
Nowe zakopiańskie muzeum będzie dokumentować nie tylko wojenne męczeństwo, ale również pokazywać historię regionu, gór oraz wybitnych ludzi z nimi związanych. Zdaniem Zarządu Województwa, Muzeum Tatrzańskie, które będzie uczestniczyło w tworzeniu nowej placówki, jest instytucją w sposób szczególny predystynowaną do gromadzenia i trwałej ochrony dóbr kulturalnego dziedzictwa Podhala. Ponadto Muzeum posiada odpowiednie kadry, wiedzę i doświadczenie w tym zakresie. Ekspozycja w budynku Palace będzie jednocześnie cennym uzupełnieniem wystaw w oddziałach Muzeum Tatrzańskiego.
Wybudowana w 1930 r. willa Palace w okresie II wojny światowej służyła hitlerowskiemu okupantowi za siedzibę Komisariatu Policji Granicznej. Znajdowały się tam m.in. gabinety przesłuchań i cele więzienne, gdzie przetrzymywano, torturowano i mordowano setki działaczy ruchu oporu z całego regionu. Po wojnie w tym historycznym budynku mieściły się m.in. żłobek i pensjonat. W 2017 r. obiekt nabyło za kwotę 11, 5 mln zł miasto Zakopane przy wsparciu budżetu państwa. Z rezerwy budżetu państwa przeznaczono na ten cel niemal 9 mln zł.
Główną inicjatorką odkupienia od prywatnego właściciela dawnej hitlerowskiej katowni była prezes Stowarzyszenia Muzeum Walki Męczeństwa "Palace" Lucyna Galica-Jurecka, córka uczestnika kampanii wrześniowej, legendarnego kuriera tatrzańskiego i więźnia niemieckich obozów koncentracyjnych dr Wincentego Galicy.
W czasie okupacji przez Palace przewinęło się ponad 1200 więźniów, którzy byli tu torturowani i bici podczas przesłuchań. Połowa z nich zginęła w tym budynku lub w obozach koncentracyjnych. Po wojnie główny szef zakopiańskiej katowni Robert Weissmann dostał wyrok zaledwie siedmiu lat więzienia, którego i tak nie odsiedział, ponieważ wyszedł warunkowo na wolność. Jego zastępca miał wyrok czterech i pół roku więzienia.
Wśród więźniów "Palace" byli m.in. Franciszek Gajowniczek za którego życie w Auschwitz oddał św. Maksymilian Kolbe oraz Kurierzy Tatrzańscy - Stanisław Marusarz, Helena Marusarzówna, Bronisław Czech, dr Wincenty Galica, Marian Polaczyk i Władysław Szepelak.(PAP)
autor: Szymon Bafia
szb/ aszw/
