Zespół Parkowo-Pałacowy w Bieżuniu. 11.2019. Fot. PAP/M. Obara
W XVIII-wiecznym pałacu rodu Zamoyskich w Bieżuniu (Mazowieckie), który w 2019 r. kupił samorząd Mazowsza, ma powstać Muzeum Konstytucji, upamiętniające m.in. Andrzeja Zamoyskiego (1717-92), autora „Zbioru praw sądowych”. Planowany jest konkurs na projekt rewitalizacji i adaptacji obiektu.
W odrestaurowanym, zabytkowym pałacu odbywać mają się konferencje i wydarzenia artystyczne, a część obiektu ma zostać przeznaczona m.in. na cele hotelowe wraz z restauracją i kawiarnią. Rewitalizacja ma objąć także park, który okala pałac. Odnowiony obiekt ma działać w ramach Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, którego oddziałem jest Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu.
„W tym roku chcielibyśmy ogłosić konkurs na projekt rewitalizacji zarówno pałacu, jak i założenia parkowego. W zamierzeniu celem jest przywrócenie stanu obiektu najbardziej zbliżonego do pierwotnego. Kanwą programu głównej ekspozycji byłoby Muzeum Konstytucji, wychodząc z założenia, że zrębem pod Konstytucję 3 Maja był stworzony przez Andrzeja Zamoyskiego kodeks praw” – powiedział PAP Jerzy Piotrowski, kierownik Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu. Jak przypomniał, główny zarys wydanego w 1778 r. w Warszawie „Zbioru praw sądowych” powstał właśnie w Bieżuniu.
Powstanie reprint „Zbioru praw sądowych” Andrzeja Zamoyskiego z XVIII wieku
„W Muzeum Konstytucji, oprócz głównej wystawy tematycznej, znalazłyby się też ekspozycje poświęcone rodzinie Zamoyskich i samemu Andrzejowi Zamoyskiemu. Chcielibyśmy, aby wnętrza zostały zaaranżowane tak, żeby w najbardziej wierny sposób pokazywać, jak pałac mógł wyglądać w XVIII wieku. W planach jest też stworzenie w budynku głównym sali konferencyjnej i koncertowej. Z kolei w oficynach obiekt pełniłby funkcje hotelowe” – wyjaśnił Piotrowski. Dodał, iż ważnym uzupełnieniem tej koncepcji byłby odnowiony park, nawiązujący również do pierwotnego założenia barokowego.
Jak przyznał Piotrowski, całość prac związanych z rewitalizacją pałacu i parku w Bieżuniu planowana jest na najbliższe pięć, sześć lat, przy czym przedsięwzięcie miałoby być finansowane ze środków zewnętrznych, w tym np. samorządu Mazowsza i funduszy unijnych. Wspomniał, że jednym z eksponatów, który znalazłby się na ekspozycji głównej przyszłego muzeum byłby zakupiony ostatnio egzemplarz kodeksu praw Andrzeja Zamoyskiego w wydaniu niemieckim z 1778 r.
W 2017 r. Bieżuń obchodził Rok Andrzeja Zamoyskiego w 300. rocznicę jego urodzin. Z tej okazji tamtejsze Muzeum Małego Miasta wydało reprint składającego się z trzech części, liczącego ponad 370 kart, „Zbioru praw sądowych”. Publikacja na papierze czerpanym ukazała się wówczas w nakładzie 500 egzemplarzy.
Bieżuń otrzymał prawa miejskie w 1406 r. od księcia mazowieckiego Ziemowita. Był siedzibą rodów Sierpskich, a następnie Zamoyskich. Andrzej Zamoyski, prawnik i kanclerz wielki koronny, mieszkał tam od 1767 r., a od 1769 r. wraz z małżonką Konstancją z Czartoryskich. Opracowany przez niego „Zbiór praw sądowych”, który m.in. uwalniał od poddaństwa część chłopów, a także wprowadzał system umów i kontraktów między włościanami a dworem, został uznany przez część szlachty i magnaterii za zbyt radykalnych i odrzucony przez Sejm w 1780 r. Mniej więcej w tym samym czasie Andrzej Zamoyski opuścił Bieżuń, przenosząc się na stałe do Zamościa - jako X ordynat zamojski w latach 1777-92 został pochowany w tamtejszej katedrze.
W Bieżuniu, z inicjatywy Andrzeja Zamoyskiego w latach 60. XVIII wieku wybudowano murowany kościół Świętej Trójcy. Przeprowadzono także regulację zabudowy miasta i układu głównych ulic. Jedną z pamiątek związanych z kanclerzem wielkim koronnym jest tam XVIII-wieczny pałac, kilkukrotnie przebudowany w latach 1714-80, wraz z parkiem o powierzchni ok. 12 ha. W ostatnich latach należący do prywatnego właściciela obiekt był opuszczony i popadał w ruinę. Pod koniec listopada 2019 r. w Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu podpisano akt notarialny zakupu tej nieruchomości przez samorząd Mazowsza. (PAP)
mb/ dki/
