Rynek Starego Miasta w Warszawie. Fot. PAP/Kalbar
Jak wyglądają sgraffita i dlaczego wejście do jednej z kamienic zdobi portal z gołębiami dowiemy się dzięki audiodeskrypcjom dostępnym na stronie Muzeum Warszawy. Przybliżą one Starówkę osobom z niepełnosprawnością wzroku i wszystkim, którzy chcą poznać to miejsce nie ruszając się z domu.
Pomysł na projekt „Stare Miasto ma wiele zmysłów” pojawił się kilka lat temu. „Zrobiliśmy wówczas grę edukacyjną +Co jest zabytkiem+, w ramach której powstały dwie trasy tematyczne po Starówce. Można było do nich wypożyczać takie plecaki z różnymi zadaniami i pomocami edukacyjnymi, co pozwalało w ramach gry samodzielnie zapoznawać się z różnymi informacjami o dziejach Starego Miasta. I wtedy okazało się, że osoby niewidome i słabo widzące są najbardziej wykluczoną grupą z tej zabawy. Starówka to dla nich bowiem przestrzeń trudno dostępna ze względu na poruszanie się po niej i możliwość poznania” – opowiadała PAP Marta Galewska, asystent muzealny Muzeum Odbudowy Starówki-Centrum Interpretacji Zabytku, oddziału Muzeum Warszawy.
„I w tym roku, dzięki dofinansowaniu z Muzeum Historii Polski w ramach Programu +Patriotyzm Jutra+ postanowiliśmy zrobić projekt specjalnie dla tej grupy odbiorców. W jego ramach podjęliśmy współpracę z wyspecjalizowaną Fundacją Wielozmysły, której przedstawicielki wsparły nas merytorycznie. I powstała taka trasa po Starym Mieście wokół 10 zabytków, najważniejszych i najbardziej reprezentatywnych dla historii tego rejonu, tak by w skondensowanej formie opowiedzieć większą historię. Na tej trasie są budynki, pomniki, detale rzeźbione czy malowane, a więc różnorodne obiekty, także te trudno dostępne, bo np. są wysoko lub nie można się im przyjrzeć z bliska” – relacjonowała.
Odbudowa Starego Miasta w Warszawie - w obronie dziedzictwa narodowego
Obecnie na stronie Muzeum Warszawy dostępne są już audiodeskrypcje. „Niebawem pojawi się też opis całej trasy, któremu będą towarzyszyły odnośniki do nagrań. Będą również trzy tematyczne oprowadzania online. Jedno dla najmłodszych o tematyce skupionej bardziej wokół legend warszawskich, niezwykłych wątków, jakie możemy znaleźć na dekoracjach. Dwa oprowadzania będą dla dorosłych. Są bardziej związane z historią i architekturą Starówki. Jedno dotyczy Rynku Starego Miasta. Opowiada, jak wyglądał przed wojną, jakie poniósł podczas niej zniszczenia i jak przebiegała odbudowa Starego Miasta. Co dla nas szczególnie ważne, bo odbudowę wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Druga trasa dla dorosłych jest skupiona na ul. Piwnej, czyli takim bardziej na uboczu miejscu Starówki. Sama ulica jest bardzo długa i można tam znaleźć wiele ciekawych elementów. Mówimy tu o różnych detalach, technikach artystycznych, o tym jak dekorowano fasady” - mówiła.
„I to wszystko staramy się opowiadać w taki sensoryczny sposób, przekazujemy więc nie tylko suche fakty historyczne, ale mówimy, jakie budynki mają kształty, kolory, faktury. O tym jak by można je poznać tak bardziej doświadczalnie i wielozmysłowo. I to będzie funkcjonowało w postaci takich słuchowisk. Będzie je więc można sobie odtworzyć w domu lub wybierając się na żywo na Starówkę, korzystając z tego, jako z takiego audioprzewodnika” – podkreśliła Galewska.
Audiodeskrypcje przybliżają m.in. staromiejskie sgraffita. „Czyli takie dekoracje fasad, charakterystyczne dla warszawskiego Starego Miasta, powstałe po wojnie. Opowiadamy o Rynku Starego Miasta, a konkretnie o Stronie Dekerta, czyli części, w której znajduje się Muzeum Warszawy. Mówimy jak wygląda obecnie, jak bardzo była zniszczona podczas wojny, jak ją odbudowywano. Opowiadamy też o wątkach przedwojennych, o bardzo cennym zabytku również na Rynku, ale po innej stronie, o polichromiach malarskich Zofii Stryjeńskiej, jednej z najważniejszych przedwojennych polskich artystek, której dekoracje na szczęście przetrwały wojnę i mówimy jak wkomponowano je w powojenne dekoracje. To też pretekst do opowiedzenia, jak Rynek wyglądał przed wojną i jak starano się udekorować kamienice po wojnie” - zaznaczyła.
„Przy okazji oprowadzania po ul. Piwnej opowiadamy o ciekawym elemencie, jakim są szyldy metaloplastyczne nawiązujące do rzemieślniczej historii tej ulicy. My akurat mówimy o tym z guzikiem, igłą i agrafką, ale są też inne związane z zakładami krawieckimi czy sklepami z nabiałem. Jest ich dużo, były też tworzone przy okazji odbudowy. Mówimy także trochę o mieszkańcach Starego Miasta tych historycznych, ale też z okresu nam bliższego jak np. o słynnej opiekunce gołębi podczas wojny i po niej, ku czci której nad wejściem do kamienicy, gdzie mieszkała, powstał portal z rzeźbą z gołębiami” – wymieniała Galewska.
Projekt miał pierwotnie odbywać się na żywo. „Planowany był jeszcze na początku roku, później w związku z pandemią został przekształcony w działania online. Ale mam nadzieję, że może już w przyszłym roku będziemy mogli organizować oprowadzania dla grup zwiedzających na żywo. Do wypożyczenia z Muzeum już po jego otwarciu będzie też zestaw dotykowych materiałów edukacyjnych, które w połączeniu z audiodeskrypcjami dadzą pełen obraz rzeczy, o których opowiadamy. Czyli do każdego obiektu jest stworzony opis głosowy plus materiał dotykowy w postaci tyflografiki lub innych elementów dotykowych, które można wypożyczyć z Muzeum, udać się w przestrzeń Starego Miasta i poznać każdy z obiektów na naszej trasie. Są na niej też zaznaczone miejsca, gdzie można dotknąć samego zabytku, bo jest akurat jakaś dekoracja na ścianie lub drzwiach. Zaznaczone są także miejsca, gdzie można posłuchać dźwięków Starówki np. zegara” - mówiła.
„Audiodeskrypcje można więc wykorzystywać również jako taki audioprzewodnik podczas spaceru lub posłuchać ich nie ruszając się z domu. To uniwersalna propozycja dla wszystkich, którzy chcą bliżej poznać warszawskie Stare Miasto” – dodała Galewska. (PAP)
autor: Anna Kondek-Dyoniziak
akn/ dki/
