Ludowe zwyczaje i rekwizyty towarzyszące śmierci, ale też współczesne przedmioty kultury masowej, wykorzystujące jej symbolikę można oglądać na wystawie pt. „Od śmierci nikt się nie wykręci”, która zostanie w środę otwarta w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu.
O pomyśle ekspozycji mówiono podczas wtorkowej konferencji prasowej. "Śmierć nie jest we współczesnym świecie tematem medialnym, w tej przestrzeni funkcjonuje raczej jako news, bez elementu refleksji, do której skłania nasza wystawa, bardzo ciekawa i wartościowa" – powiedział PAP dyrektor muzeum Leszek Jodliński.
"Jeszcze w latach 50. XX w. podchodziliśmy do spraw śmierci zupełnie inaczej. Na naszych oczach tworzą się nowe formuły, reguły odchodzenia – wystarczy wspomnieć e-cmentarze czy emotikony, którym żegnamy zmarłych w portalach społecznościowych" – dodał.
Jak podkreśliła kuratorka wystawy Urszula Batko, tytuł wystawy to ludowe porzekadło. Ludowa wizja śmierci zajmuje poczesną część wystawy – pokazano np. zwyczaj czuwania i modlitwy przy ciele zmarłego w jego domu czy stroje grup kolędniczych z uosobieniem śmierci. Utożsamiano z nią również topioną wiosną marzannę, opisywano jako pojawiającą się nagle we wsi kobietę.
Zaprezentowano patronów dobrej śmierci – Matkę Bożą Bolesną, św. Józefa, św. Krzysztofa, św. Barbarę i św. Agatę, a także wyposażenie zmarłego na ostatnią drogę – w tym tekturowy but. W takie buty ubierano bliskich do trumny, jeśli rodzina była uboga i zwykłe buty zmarłego musiały służyć kolejnym domownikom.
Jest też część poświęcona symbolice śmierci wykorzystywanej obecnie w kulturze masowej, w tym jako ozdoba przedmiotów czy ubrań przeznaczonych dla dzieci. "Symbolika czaszki zmieniła swój pierwotny charakter. Kiedyś oznaczała po prostu śmierć, dziś wiele osób używa chyba tego symbolu nieświadomie" – powiedziała PAP kuratorka wystawy.
"Współcześnie nie jesteśmy przygotowani na śmierć tak, jak byli do niej przygotowani nasi przodkowie. Kiedyś trzeba było być przygotowanym, bano się śmierci nagłej" – dodała Urszula Batko.
Wystawie, którą będzie można oglądać do 27 stycznia przyszłego roku, towarzyszy wiele wydarzeń – wykłady, oprowadzanie kuratorskie po wystawie oraz po bytomskich cmentarzach, w tym żydowskim, a także warsztaty dla dzieci pt. "Przeżyć spotkanie ze śmietką". (PAP)
autorka: Anna Gumułka
lun/ agz/
