„Nowy świt Europy po Wielkiej Wojnie” – konferencja naukowa Instytutu Pileckiego

„Prace polskiego prawnika o żydowskich korzeniach inspirują zarówno historyków, politologów oraz socjologów, jak i działaczy praw człowieka. To dlatego, że – jak pokazuje najnowsza historia – ludobójstwo nie jest jedynie doświadczeniem XX wieku” – podkreśla Instytut Pileckiego.

Konferencja „Nowy świt Europy po Wielkiej Wojnie. Teoria państwa a ludobójstwo w XX wieku” to kolejny etap projektu Lemkin 2018-2023, realizowanego przez Instytut Pileckiego. W dniach od 3 do 5 grudnia br., w siedzibie Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW, przedstawiciele nauki z różnych części globu będą dyskutować o wpływie myśli Lemkina na światową politykę. Jak podkreślają organizatorzy, interdyscyplinarny charakter wydarzenia ma sprzyjać wymianie doświadczeń i dyskusji o perspektywach naukowych prelegentów.

Wydarzenie przybliży biografię Rafała Lemkina, ale ma być też okazją do dyskusji wokół niemieckich i sowieckich zbrodni popełnianych w Polsce. Drugiego dnia konferencji (4 grudnia, godz. 17:15) odbędzie się debata „Zbrodnie niemieckie w Polsce – w poszukiwaniu sprawiedliwości” połączona z dyskusją wokół wydanej przez Instytut Pileckiego książki „Wola 1944. Nierozliczona zbrodnia a pojęcie ludobójstwa”.

Podczas konferencji zostaną poruszone również tematy ludobójstwa Ormian (Edita Gzoyan, Armenia), Jezydów (Shea Esterling, Nowa Zelandia), przejawów ludobójstwa w Rwandzie, Etiopii i sudańskim Darfurze (Lauren van der Rede, Republika Południowej Afryki), roli mediów w procesach norymberskich (Manuela Pacillo, Włochy).

Patron konferencji Rafał Lemkin urodził się w 24 czerwca 1900 r. w Bezwodnem k. Wołkowyska. Decyzję, by zostać prawnikiem podjął, gdy jako nastolatek przeczytał o masakrze Ormian w imperium osmańskim. Poruszyła go zwłaszcza historia człowieka, który stracił całą rodzinę, a kilka lat później w akcie zemsty zamordował jednego z odpowiedzialnych za masakrę ministrów rządu Turcji i stanął za to przed sądem. Ogromne wrażenie zrobiło też na nim przeczytane w dzieciństwie „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza. Skończył studia prawnicze na uniwersytecie we Lwowie. Szybko stał się sławny w prawniczym świecie. Publikując w latach trzydziestych głośną pracę o „przestępstwach barbarzyńskich” na narodach, Lemkin zdobył szerokie uznanie wśród karnistów z całej Europy. Jego prace z zakresu prawa karnego i międzynarodowego stały się m.in. podstawą aktu oskarżenia przeciwko niemieckim zbrodniarzom w procesie norymberskim. Przed wojną pracował w prokuraturze, a potem prowadził kancelarię adwokacką w Warszawie, skąd w 1939 r. musiał uciekać przed niemieckim terrorem. W 1940 r. przedostał się do Szwecji, a rok później do USA.

Po wojnie Lemkin kontynuował pracę dotyczącą zbrodni ludobójstwa. Długo szukał odpowiedniego terminu, które odda w pełni skalę masowych zbrodni i poruszy ludzką świadomość. Do słowa „genocide" doszedł łącząc greckie „genos” (rasa, ród) z łacińskim „cidere” (zabijać). Siedmiokrotnie był nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Zmarł w 1959 r.

Program konferencji dostępny jest na stronie Instytutu Pileckiego: https://instytutpileckiego.pl/pl/wydarzenia/nowy-swit-europy-po-wielkiej-wojnie-konferencja

Wstęp na wszystkie wykłady jest otwarty. Obrady będą prowadzone w języku polskim bądź angielskim. Organizatorzy zapewniają tłumaczenie z obu języków.

Michał Szukała (PAP)